Economie heeft de weg omhoog ingeslagen
De DNB-conjunctuurindicator geeft aan dat het dieptepunt van de economische cyclus is bereikt, waarna de economische groei dit jaar geleidelijk en in een gematigd tempo aantrekt.
Lees meerU gebruikt een verouderde browser. DNB.nl werkt het beste met:
Gepubliceerd: 16 september 2016
Het vertrouwen in de stabiliteit van het Nederlandse financiële systeem blijft nog achter, zo blijkt uit een recente enquête. Een grotere bekendheid over de effecten van het macroprudentieel beleid kan bijdragen aan vertrouwensherstel. Dat betoogt DNB-divisiedirecteur Aerdt Houben in zijn oratie bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Financial policies, Institutions and Markets aan de Universiteit van Amsterdam.
Uit een recente enquête onder een representatieve groep van Nederlandse huishoudens en onafhankelijke deskundigen van economenpanel MeJudice (figuur 1) blijkt dat er ruimte is om het vertrouwen in de stabiliteit van het Nederlandse financiële systeem te verbeteren. Hoewel meer positieve dan negatieve oordelen zijn gegeven door het publiek, is een vijfde nog niet overtuigd van de robuustheid van het financieel systeem. Nadere analyse van de enquêteresultaten leert dat de twijfel over de stabiliteit samenhangt met de vraag of de regelgeving voldoende is aangescherpt. Respondenten die minder positief zijn, in het bijzonder economen, zijn vaker ontevreden over de aanscherping van de regels voor de financiële sector. Verder duidt het hoge aandeel neutrale antwoorden op mogelijke onbekendheid met de verhoging van de kapitaalbuffers en recente maatregelen om het financieel stelsel weerbaarder te maken.
Figuur 1: Stelling: 'Ik heb vertrouwen in de stabiliteit van het NL financiële systeem'
De weifelende houding ten aanzien van de weerbaarheid van het financiële sector is te verklaren vanuit het recente verleden. De mondiale financiële crisis ligt nog maar net achter ons, en heeft geleid tot aanzienlijk welvaartsverlies.
Daarbij is vertrouwen in de stabiliteit van het financieel systeem geen vanzelfsprekendheid omdat het verleden heeft geleerd dat dat systeem van zichzelf niet stabiel is. Het financiële systeem is inherent kwetsbaar. Zo kennen financiële instellingen een relatief laag eigen vermogen ten opzichte van hun totale balans. Dat betekent dat er, zonder aanvullende eisen, te weinig kapitaal aanwezig zou zijn om verliezen op te vangen, waardoor sneller een kettingreactie van verliezen kan ontstaan. Ten tweede lopen banken het risico dat rekeninghouders hun tegoeden direct opvragen, terwijl deze tegoeden langjarig zijn uitgeleend. Ook is sprake van procycliciteit, waarbij een zichzelf versterkende wisselwerking bestaat tussen de financiële sector en de reële economie. In dat geval leiden verliezen bij banken tot minder kredietverlening, die op zijn beurt weer kan leiden tot wanbetalingen.
Behalve dat de kapitaaleisen van instellingen na de crisis fors zijn verhoogd, zijn de nodige macroprudentiële maatregelen genomen. Macroprudentieel beleid, gericht op de stabiliteit van de sector als geheel, is de voornaamste beleidsinnovatie na de financiële crisis en adresseert de inherente risico’s van het financieel systeem. Het richt zich op systeemrisico’s die niet zichtbaar zijn op individueel niveau, zoals concentratierisico’s en verwevenheden tussen financiële instellingen. Ook wordt de opbouw van risico’s binnen het financiële systeem afgeremd door eisen te verzwaren in tijden van sterke kredietgroei. Macroprudentieel beleid is een aanvulling op kapitaaleisen, financieel toezicht en generieke waarborgen als een depositogarantiestelsel en noodfinanciering via centrale banken.
Er is inmiddels wetenschappelijk bewijs dat de nieuwe macroprudentiële instrumenten – zoals systeembuffers, contracyclische buffereisen, stresstesten en limieten ten aanzien van kredietverstrekkingen (LTV, LTI) - effectief zijn. Meer bekendheid hierover kan bijdragen aan vertrouwensherstel.
Verder onderzoek is nodig ten behoeve van verbetering van de vormgeving van instrumenten. Financiële crises zijn niet geheel uit te sluiten, zo leren theorie en praktijk, maar kunnen wel minder waarschijnlijk en minder ontwrichtend worden gemaakt.
De DNB-conjunctuurindicator geeft aan dat het dieptepunt van de economische cyclus is bereikt, waarna de economische groei dit jaar geleidelijk en in een gematigd tempo aantrekt.
Lees meerWe komen zeker 400 duizend woningen tekort in Nederland. En dat heeft nogal wat gevolgen voor de koop- en huurprijzen. Hoe is dit zo gekomen? Zijn er oplossingen? En moet de overheid het heft meer in handen nemen?
Lees meerDe economische vooruitzichten en het begrotingsbeleid van een volgend kabinet, daarover ging het vandaag tijdens een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer waar ook DNB aan deelneemt.
Lees meerOlaf Sleijpen sprak in de Tweede Kamer met de Vaste Kamercommissie Financiën over de economische vooruitzichten en het begrotingsbeleid. Hieronder leest u zijn inleidende woorden.
Lees meerOm de gebruiksvriendelijkheid van onze website te optimaliseren, maken wij gebruik van cookies.
Lees meer over de cookies die wij gebruiken en de gegevens die we daarmee verzamelen in onze cookie-policy.