Het moderniseren van de economische structuur door structurele hervormingen is misschien wel dé grootste uitdaging voor de eurozone. Dat zei Klaas Knot bij de lancering van het boek “Structural Reforms: Moving the economy forward” dat uitkwam onder redactie van DNB.
Nu het eurogebied de financiële crisis achter zich heeft gelaten, dient structurele versterking van de economieën in de Economische en Monetaire Unie hoog op de agenda van beleidsmakers te staan. Daarbij gaat het onder meer om maatregelen die de arbeidsparticipatie verhogen, en de werking van de arbeidsmarkt en de woningmarkt te verbeteren.
Hervormingen zorgen tevens dat nationale economieën een beter vermogen hebben om zich aan te passen. Naarmate prijzen en lonen zich sneller kunnen aanpassen, kunnen bedrijven een economische crisis sneller te boven komen. Ook de regels omtrent ontslag en faillissement spelen daarbij een rol. Maar hier is voorzichtigheid geboden. Enerzijds kan een zekere mate van ontslagbescherming voorkomen dat bedrijven in een recessie al te gemakkelijk mensen ontslaan, wat een crisis kan versterken. Anderzijds leidt een hoge mate van ontslagbescherming, zoals bijvoorbeeld in de zuidelijke lidstaten maar ook in Nederland, er juist toe dat bedrijven veel flexkrachten in dienst nemen, die in een recessie vervolgens snel hun baan verliezen.
Het voorbeeld van ontslagbescherming wijst ook op het belang van een goede timing van hervormingen. Het ontslagrecht versoepelen tijdens een neergang leidt vooral tot meer baanverlies, en niet tot meer vaste werkgelegenheid. Met een oplevende conjunctuur is het omgekeerde het geval: de kans op ontslagen is klein en de kans op meer vaste banen groot.
Bij de start van de EMU gingen beleidsmakers er nog van uit dat landen wel uit eigen belang zouden hervormen, vanwege de hoge kosten van gebrek aan flexibiliteit. Dat bleek te optimistisch. Daar waar landen nog de nodige hervormingen doorvoerden om te kwalificeren voor euro-deelname, viel de hervormingsgezindheid in de eerste periode van de EMU juist terug. Vooral de zuidelijke landen hebben tijdens de crisis een inhaalslag gemaakt, en ook Nederland heeft juist in de crisis belangrijke hervormingen doorgevoerd (bijvoorbeeld de vermindering van de hypotheekrenteaftrek, en de verhoging van de pensioenleeftijd). Nu de crisis in het eurogebied achter ons ligt, is het zaak daarmee door te gaan. In goede tijden zijn hervormingen het meest kansrijk wanneer onbedoelde herverdelende effecten ook kunnen worden gecompenseerd. Ook onafhankelijke begrotingsautoriteiten, zoals in Nederland het Centraal Planbureau, kunnen de adoptie van hervorming vergemakkelijken, doordat ze een onafhankelijk oordeel over de effecten van de hervormingen kunnen geven.
Een kalme start is er niet bij voor het nieuwe kabinet. Er liggen belangrijke kwesties te wachten om opgelost te worden. In onze podcastserie komen ze een voor een aan bod, zo ook de krappe arbeidsmarkt.
Lees meer De vier grote dilemma’s voor een nieuw kabinet
De arbeidsmarkt dreigt vast te lopen. Er is veel werk, maar er zijn weinig mensen. En dat probleem lijkt de komende jaren alleen maar groter te worden. Dus moet er iets gebeuren. Maar wat? En gaat Artificial Intelligence hierbij helpen?
Lees meer De arbeidsmarkt: veel werk, weinig mensen
De Nederlandse economie heeft zich weerbaar getoond in een omgeving van hogere rentes. De risico’s voor de financiële stabiliteit zijn door de daling van de inflatie minder acuut, maar nog steeds duidelijk aanwezig, zo constateerde het Financieel Stabiliteitscomité (FSC).
Lees meer FSC: “Geo-economische fragmentatie vormt risico voor Nederlandse economie en financiële stabiliteit”
Het gaat goed met de Nederlandse economie en financiële sector, dat concludeert het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Ook loopt Nederland wereldwijd voorop in het toezicht op klimaatgerateerde risico’s.
Lees meer IMF: Nederlandse economie en financiële sector staan er goed voor
