Groeiende rol BigTechs in financiële dienstverlening vergt aanpassing toezicht

BigTechs in toenemende mate actief in de financiële dienstverlening

In Azië, en dan vooral in China, hebben BigTechs als de Ant group en Tencent een grote rol verworven in de financiële sector. Zij bieden bijvoorbeeld mobiele betaaldiensten aan, verstrekken krediet, verzorgen vermogensbeheer en bieden verzekeringen aan. Deze BigTechs vervullen hiermee een nieuwe platformrol bij de verlening van financiële diensten. Ook Amerikaanse BigTechs als Amazon, Apple, Google en Facebook bieden, vaak in samenwerking met financiële instellingen, financiële diensten aan. In Nederland en Europa is samenwerking tussen BigTechs en financiële instellingen vooral gericht op het vergroten van digitaal gebruiksgemak bij betaaldiensten en in beperkte mate op kredietverlening. Ook nemen financiële instellingen wereldwijd op steeds grotere schaal clouddiensten af van BigTechs. 

Uiteenlopende motieven voor samenwerking

Voor BigTechs zijn financiële diensten interessant, omdat nieuwe diensten hun platform kunnen versterken. Zij kunnen met de data die beschikbaar komt uit het gebruik van financiële diensten hun productaanbod verbeteren, daardoor nieuwe gebruikers aantrekken, en zo hun omzet verder vergroten. Door met financiële instellingen in zee te gaan, kunnen BigTechs bovendien financiële diensten aanbieden zonder zelf onder financieel toezicht te komen. Ook kunnen zij zo profiteren van het grotere vertrouwen dat consumenten in banken en verzekeraars hebben. Voor financiële instellingen is samen optrekken aantrekkelijk, omdat BigTechs hen kunnen ondersteunen in het bieden van meer digitaal gebruiksgemak aan hun klanten en samenwerking kan leiden tot een grotere afzetmarkt. Verder helpt samenwerking in de cloud financiële instellingen om hun innovatiekracht, flexibiliteit en efficiency te vergroten.

Strategische keuzes BigTechs en financials bepalen toekomstige markt

Technologische ontwikkelingen dringen verder door in de financiële dienstverlening, waarbij aanbieders inspelen op de behoeften van een digitaliserende samenleving. De digitalisering is het afgelopen jaar in een stroomversnelling gekomen door de contactbeperkende overheidsmaatregelen ter bestrijding van de Covid-19 pandemie. Consumenten en bedrijven bevinden zich steeds vaker op online platforms voor hun aankopen van producten en diensten, inclusief financiële diensten.  Dit leidt tot frequenter gebruik van platforms en marktconcentratie in de financiële dienstverlening. Om de hiermee gepaard gaande (concentratie)risico’s voor onder meer dataprivacy en -soevereiniteit, veiligheid en operationele weerbaarheid  te beheersen is Europese regelgeving in voorbereiding die daarop inspeelt. Ook mogelijk machtsmisbruik door platforms heeft de aandacht.

Hoe de financiële markt van de toekomst eruit ziet, hangt ook af van de ontwikkeling van de relaties tussen BigTechs en banken en verzekeraars. Strategische keuzes van BigTechs over hun rol in de samenwerking en de innovatiekracht van financiële instellingen zijn hierbij de twee bepalende factoren. Blijft de rol van BigTechs beperkt tot het faciliteren van technologie en innovatie of gaan zij voor een leidende rol en nemen zij als belangrijk distributiekanaal van financiële diensten de klantrelatie over? En zullen financiële instellingen die in het verleden succesvol hebben geïnnoveerd, dit ook kunnen blijven doen? Op basis hiervan schetsen we in het rapport vier scenario’s met mogelijke toekomstbeelden. Als banken en verzekeraars tijdig beschikken over voldoende innovatiekracht en BigTechs zich toeleggen op clouddienstverlening, dan kunnen financiële instellingen de vormgevers worden van innovatie in de financiële dienstverlening, met eigen financiële platforms (Innovative finance). Als financiële instellingen die innovatiekracht niet aan de dag kunnen leggen, dan kunnen zij in een afhankelijke positie komen en voeren BigTechs de boventoon met hun brede platforms. BigTechs distribueren hierbij de financiële diensten van door hen geselecteerde banken en verzekeraars. BigTechs maken bij deze selectie gebruik van hun sterke onderhandelingspositie ten opzichte van individuele financiële instellingen en onderhandelen scherp op omzet, prijs en service (BigTech in charge). Innovatieve financiële instellingen kunnen ook zelf platfoms opzetten en met verticaal geïntegreerde BigTechs en hun brede platforms concurreren om de klant (In competition). Het vierde scenario toont een weinig dynamische markt door gebrek aan innovatiekracht bij financiële instellingen en weinig interesse voor financiële dienstverlening bij BigTechs (Traditional finance).

Figuur 1  Scenario’s gedreven door innovatiekracht financiële instellingen en BigTechs’ strategie ten aanzien van partnerships

Implicaties

De geschetste ontwikkelingen hebben drie implicaties voor beleid en toezicht:

Financiële instellingen stevig uitdagen op houdbaarheid verdienmodel
De scenario-analyse in het DNB-rapport laat zien dat de opkomst van BigTechs ingrijpende gevolgen kan hebben voor het verdienmodel en de strategie van financiële instellingen. DNB zal aan de hand van de in dit rapport geschetste scenario’s instellingen stevig uitdagen op hun strategie en de houdbaarheid van hun verdienmodel in het licht van de digitalisering van financiële diensten. Capaciteitsontwikkeling op het gebied van technologie en organisatie zal nodig zijn als een instelling kiest voor een platformstrategie, maar ook de keuze voor een bepaalde niche vraagt om specifieke capaciteiten.

Regelgeving aanpassen op nieuwe risico’s
Netwerkeffecten stimuleren de groei en concentratie van activiteiten bij BigTech-platforms, terwijl regelgeving er nog niet op ingericht is om de gevolgen hiervan voor de financiële markt op structurele wijze te ondervangen. Zo kan de opkomst van BigTechs in de financiële sector gepaard gaan met concentratierisico’s in de financiële dienstverlening, bij de distributie van financiële producten en diensten en bij de toegang tot consumentendata. Om deze drie concentratierisico’s te ondervangen zijn aanpassingen in de regelgeving noodzakelijk. Verder kan aandacht voor de continuïteit en afwikkeling van systeemrelevante BigTechs en distributieplatforms op den duur nodig zijn.

Naar meer Europees toezicht en samenwerking tussen toezichthouders
BigTechs opereren grensoverschrijdend. Naarmate BigTech-partijen een grotere rol gaan spelen in de financiële sector, ligt het dan ook voor de hand om financieel toezicht op BigTechs meer op Europees niveau te beleggen. Daarnaast vraagt een platformiserende financiële sector en economie om samenwerking tussen toezichthouders. Hierbij werken afzonderlijke toezichthouders met mandaten op het terrein van cybersecurity,  databescherming, mededinging en financieel toezicht intensief samen, zodat completer toezicht mogelijk is. Voor effectief cloudtoezicht is een stroomlijning van regelgeving op Europees niveau wenselijk, om te voorkomen dat nationale en Europese regelgeving elkaar overlappen dan wel tegenstrijdig met elkaar zijn.

Meer informatie in het DNB persbericht