Monetair beleid: wat is het en hoe werkt het?

De ECB wil dat de inflatie onder, maar dicht bij de 2% per jaar is op de middellange termijn. Maar de prijzen van producten en diensten stijgen al jaren minder dan dit streven. Dat komt deels door structurele oorzaken waarop de ECB geen invloed heeft. Denk bijvoorbeeld aan globalisering en digitalisering. Door de gedaalde vraag naar goederen en diensten is de inflatie tijdens de coronacrisis verder gedaald. De uiteindelijke impact van de crisis op de inflatie is nog onduidelijk.

Bekijk hier de actuele inflatiecijfers in het inflatiedashboard van de ECB.

De ECB heeft geen directe invloed op stijgende en dalende prijzen. Maar de ECB heeft wel middelen om de inflatie indirect te beïnvloeden: de monetaire instrumenten. Er is een verschil tussen conventionele monetaire instrumenten, zoals de beleidsrentes, en onconventionele instrumenten, zoals aankoopprogramma’s.

Wat is ruim monetair beleid?

De ECB voert ruim monetair beleid als ze probeert de economie te stimuleren door met haar instrumenten voor lage rentes te zorgen voor huishoudens, bedrijven en overheden. Ze doet dit bijvoorbeeld tijdens een recessie, zoals tijdens de coronacrisis. Hierbij maakt de ECB gebruik van het rente-instrument of aankoopprogramma’s.

Hoe werkt het rente-instrument?

De ECB beïnvloedt de rente op de geldmarkt met de officiële beleidsrentes. Dat zijn de rentetarieven die banken aan de ECB betalen als ze daar geld lenen of geld op deposito aanhouden. De beleidsrente werkt onder normale omstandigheden als het gas- en rempedaal van de economie.

Rente beïnvloeden: rentestijging

Een hogere rente maakt het duurder om geld te lenen. Daardoor gaan mensen en bedrijven minder geld uitgeven. En dat zet een rem op de economie, waardoor prijzen minder snel zullen stijgen.

Rente beïnvloeden: renteverlaging

Een lage rente maakt het goedkoop om geld te lenen. Dat moet mensen en bedrijven stimuleren om meer te kopen en investeren. En dat moet de prijzen verhogen en de economie stimuleren. Ondanks dat de rente al jaren laag is, zien we dat de inflatie laag blijft.

Bij aankoopprogramma’s kopen de ECB en de centrale banken van de landen met de euro (het Eurosysteem) obligaties van marktpartijen, waardoor marktrentes dalen. Als gevolg hiervan stijgen de kredietverlening en bestedingen, waardoor de economische groei toeneemt. Een voorbeeld van deze aankoopprogramma’s zijn het Asset Purchase Programme (APP) en het Pandemic Emergency Purchase Programme (PEPP). Het laatste programma is in maart 2020 opgezet naar aanleiding van de coronacrisis.

Wat is geldschepping?

Als gevolg van ruim monetair beleid neemt de vraag naar krediet toe. Banken spelen een belangrijke rol bij de voorziening van krediet. Op die manier wordt geld gecreëerd. Bekijk het filmpje om te zien wat geldschepping precies is en hoe het werkt.

De ECB publiceerde donderdag 8 juli de vernieuwde monetaire strategie. De Raad van Bestuur is van oordeel dat prijsstabiliteit het best wordt gehandhaafd door een inflatiedoelstelling van 2% op middellange termijn na te streven. Deze doelstelling is symmetrisch. Dat betekent dat negatieve en positieve afwijkingen van de inflatie ten opzichte van de doelstelling even ongewenst zijn. Daarnaast blijft de HICP de prijsmaatstaf voor het meten van inflatie. Daarbij wordt aanbevolen om in de loop van de tijd ook door eigenaars bewoonde woningen in de HICP op te nemen. Tegelijkertijd gaat de ECB de klimaatverandering meer in overweging nemen in het monetairbeleidskader.