Werkgroep CO2-belasting

De werkgroep CO2-belasting heeft onderzoek gedaan naar de impact van een CO2-belasting op de gehele Nederlandse economie en op bepaalde sectoren. Daarbij is gekeken naar verschillende scenario’s, waaronder de introductie van een Nederlandse, een Europese en een internationale CO2-belasting. De werkgroep publiceerde in februari 2022 het onderzoeksrapport The Impact of Carbon Pricing A financial sector perspective.

Uit het onderzoek blijkt dat het geen groot verschil maakt of een CO2-belasting alleen in Nederland wordt ingevoerd of in heel Europa: de Europese Unie plus het VK, IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland. Een Nederlandse of Europese belasting van ongeveer 90 euro heeft vrijwel dezelfde negatieve impact op het bruto binnenlands product (bbp) van Nederland: het leidt tot een 2,5% respectievelijk 2,6% lager bbp in 2030. Een Europese belasting maakt het voor Nederland mogelijk om concurrentievermogen te herwinnen, omdat het niet als enige land een belasting opgelegd krijgt. Maar aan de andere kant leidt het tot een vermindering van de vraag naar Nederlandse export vanwege de negatieve impact op heel Europa.

Een internationale CO2-belasting kan gunstig uitpakken voor de Nederlandse economie, zo blijkt uit het onderzoek. Als dezelfde CO2-belasting wordt geïntroduceerd in heel Europa en de grote economieën zoals de VS, China, Canada, Japan en Australië, dan zal dit leiden tot een hoger bbp voor Nederland in 2030. De export van ons land naar ander landen wereldwijd zal dan namelijk toenemen. Dit is waarschijnlijk het gevolg van het relatieve voordeel dat Nederland heeft: de CO2-uitstoot is in ons land minder ernstig dan in grote economiën als de VS en China. Bepaalde sectoren kunnen juist profiteren van een internationale CO2-belasting. Het gaat dan bijvoorbeeld om dienstensectoren, de bouw, machines en elektronica.

Daarnaast laat het onderzoek zien dat sectoren met een hoge uitstoot het hardst worden geraakt als ze belasting moeten betalen over hun uitstoot. Denk aan sectoren als elektriciteit, luchtvaart en chemiebedrijven. Een CO2-belasting zou ook de Nederlandse landbouw raken. De negatieve impact is het grootst voor de meest CO2-intensieve bedrijven: zuivel, kalveren- en varkenshouderij en de kasverbouw van groenten.

De onderzoekers concluderen dat het op dit moment nog complex is om de uitstoot van broeikasgassen van individuele landbouwbedrijven accuraat te meten. Er bestaat nog geen breed geaccepteerde norm voor een CO2-berekening, omdat er rekening moet worden gehouden met veel variabelen zoals grasland, stal, mest, dieren en machines. Het is belangrijk dat daar verder onderzoek naar wordt gedaan, aldus de auteurs.

Het rapport laat ook zien dat er twee belangrijke voorwaarden zijn voor de transitie naar een groene economie. Ten eerste: goede toegang tot informatie over de CO2-uitstoot van bedrijven. Ten tweede: het stimuleren van nieuwe technieken met overheidsbeleid, zoals met het Fit for 55-plan van de Europese Commissie.

De onderzoekers van de Werkgroep CO2-belasting benadrukken dat alleen maatregelen voor de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen niet volstaan om de klimaatdoelen te halen. Emissiereductie leidt bijvoorbeeld niet tot minder biodiversiteitsverlies. De werkgroep pleit daarom voor een brede blik bij het opstellen van klimaatplannen. 

De Werkgroep CO2-belasting is in april 2019 opgericht om onderzoek te doen naar een CO2-heffing als instrument voor een ordelijke en geleidelijke energietransitie. De leden van deze werkgroep zijn vertegenwoordigers van financiële instellingen en diverse andere organisaties: Rabobank, ABN AMRO Bank, MN, PGGM, de Volksbank. Voorzitter is Bouke de Vries van Rabobank.