Kort nieuws betalingsverkeer november 2022

Het onderzoek, in opdracht van het Ministerie van Financiën en DNB, volgt op een eerder onderzoek door McKinsey in opdracht van DNB in 2021 en het in april 2022 gesloten Convenant Contant geld. Het onderzoek is recent van start gegaan en moet uitwijzen wat de voor- en nadelen zijn van relevante opties voor de marktordening en bekostiging van de chartale keten. Reden voor dit onderzoek is dat de chartale infrastructuur onder steeds grotere druk komt te staan, terwijl het van publiek belang is om contant geld goed beschikbaar en bereikbaar te houden. De druk komt vooral vanuit banken die - ingegeven door het verminderd gebruik van contant geld - de chartale infrastructuur willen rationaliseren en beprijzen. PwC zal een breed spectrum aan opties onderzoeken, van privaat tot publiek. Hierbij kan onder andere gedacht worden aan een wettelijke verplichting voor banken, het aanwijzen van een universele cashdienstverlener (vergelijkbaar met de postmarkt), of een grotere publieke rol en/of bekostiging in de chartale keten. Op basis van het onderzoeksrapport, dat PwC in februari 2023 zal opleveren, zal het ministerie van Financiën in overleg met DNB advies uitbrengen over de gewenste optie(s) aan de Tweede Kamer, waarna politieke besluitvorming kan plaatsvinden. 

De-risking houdt in dat banken er soms toe overgaan om de dienstverlening aan klanten te beperken of te stoppen, of nieuwe klanten bij voorbaat te weigeren. Zij doen dit wanneer zij klanten in verband brengen met hogere terrorismefinanciering of witwasrisico’s. In sommige gevallen is dit niet terecht en behoort de klant eigenlijk tot een laag risico. DNB zet zich in voor zowel de toegankelijkheid van het betalingsverkeer, als het bestrijden van witwassen en terrorismefinanciering. Het is belangrijk om de juiste balans tussen deze twee taken te behouden en te verbeteren.  

In september heeft DNB het rapport ‘Van herstel naar balans’ gepubliceerd. Uit het rapport blijkt dat de vier grootste banken van Nederland in 2021 de klantrelatie hebben beëindigd met bijna 45.000 klanten. In 17% van de gevallen was dat vanwege risico’s op witwassen en terrorismefinanciering: dit betreft 0,02% van het totaal aantal particuliere klanten en 0,17% van het totaal aantal zakelijke klanten. Dit is naar schatting een verdubbeling sinds 2016. Andere redenen waarom afscheid genomen werd van klanten zijn fraude, commerciële redenen of maatschappelijke standpunten. Er wordt daarnaast vaker gekozen om bij risico’s op witwassen en terrorisme financiering de dienstverlening te beperken, in plaats van te beëindigen. Op deze manier kunnen zakelijke klanten bijvoorbeeld wel een rekening openen, maar van bepaalde diensten géén of minder gebruik maken.  

Onder de paraplu van het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer (MOB) zijn ronde tafels georganiseerd en wordt door alle betrokken partijen, belangenorganisaties, banken, de NVB, DNB en het ministerie van Financiën constructief samengewerkt om tot een nieuwe balans te komen. In het MOB van november zal een eerste actieplan besproken worden, die dit moet borgen. Page Break 

Het ECB-onderzoek naar de digitale euro vordert. De digitale euro is een vorm van publiek geld, zoals contant geld dat nu ook is in het fysieke domein. De digitale euro moet het vertrouwen van mensen in het betalingsverkeer ondersteunen, omdat het fungeert als monetair anker voor de digitale geldtegoeden bij commerciële banken en daarmee altijd een-op-een inwisselbaar is. Daarnaast heeft de digitale euro tot doel om de strategische autonomie van het Europese betalingsverkeer te vergroten.  

De Governing Council van de ECB heeft in deze onderzoeksfase geconstateerd dat het wenselijk is om naast een online variant ook te kunnen beschikken over een offline variant van de digitale euro, specifiek voor betalingen van persoon tot persoon, zelfs als er geen internetverbinding is. Ook wordt gekeken of voor kleinere betalingen meer privacy geboden kan worden, maar daarvoor is de politiek eerst aan zet, omdat dit nu niet mogelijk is vanwege antiwitwaswetgeving. Tot slot heeft de Governing Council vastgesteld dat er voldoende middelen zijn om te voorkomen dat een digitale euro tot financiële stabiliteitsrisico’s leidt, bijvoorbeeld door toepassing van limieten of via rentetarieven. Pas later, als een besluit over een eventuele realisatie voor de deur staat, zal de Governing Council bepalen welk van de beschikbare instrumenten de voorkeur geniet. DNB vindt het daarbij belangrijk dat dit niet leidt tot verminderd gebruiksgemak voor de consument.   

De onderzoeksfase loopt tot september volgend jaar, waarna een besluit volgt over het al dan niet starten van een realisatiefase. In Nederland is in het tweede kwartaal een  Taskforce digitale euro van start gegaan onder het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer (MOB). Het doel van de taskforce is de verschillende partijen, van ouderenorganisaties tot brancheorganisaties voor financiële instellingen, met enige regelmaat te informeren en consulteren over de ontwerpvragen rondom de digitale euro. Daarnaast is DNB periodiek in gesprek met het ministerie van Financiën en een vertegenwoordiging van de Vaste Kamercommissie Financiën.