Interview Klaas Knot in het AD

Het gaat goed met de Nederlandse economie, zegt DNB: ‘Lonen stijgen verder en inflatie onder controle’.

Klaas Knot, de president van De Nederlandsche Bank, is een tevreden mens. De economie draait op volle toeren, de werkloosheid is laag, de koopkracht van de mensen stijgt volgend jaar en zelfs de spaarrente zal nog stijgen. Vooral de snelle daling van de inflatie is een welkome ontwikkeling, zegt Knot in een gesprek met deze site. ,,Eigenlijk gaat het best goed.’’

2023 was een roerig jaar: hoge inflatie, hoge rente en een inzakkende economie. Hoe heeft u dat beleefd?

,,Er is eigenlijk best een hoop goed gegaan. Het gaat goed met Nederland, al zullen niet alle Nederlanders dat zo voelen. Maar het minimumloon is verhoogd, waardoor ook uitkeringen stijgen. En de aanvullende pensioenen gaan ook weer omhoog. Ik lees weleens artikelen met een vergelijking tussen de inflatie nu en in de jaren zeventig en tachtig van vorige eeuw. Maar die vergelijking gaat mank. Toen hadden we dubbelcijferige werkloosheid en inflatie en een hoog begrotingstekort. De ambtenarensalarissen en het minimumloon werden toen zelfs met drie procent verlaagd en de uitkeringen nog veel forser. De situatie nu is veel minder ernstig.’’

Dat geldt niet voor de koopkracht van de meeste mensen.

,,2024 wordt een heel aardig jaar voor de koopkracht. De lonen stijgen verder. We krijgen de inflatie onder controle. Het beleid van renteverhogingen werkt.’’

Vanwaar dat optimisme? Uit de voorspellingen van DNB blijkt dat de groei dit jaar en volgend jaar alleen maar minder wordt.

,,Vergeet niet dat we heel snel zijn gegroeid na corona. De economie is al jaren oververhit. Die afkoeling is gewoon nodig. We zitten nu in wat ik een kwakkeleconomie noem. Maar de werkloosheid blijft laag en de arbeidsmarkt krap. En we zijn nog steeds een van de welvarendste landen.’’

Vertel dat maar aan spaarders. Die zagen door de lage spaarrente en hoge inflatie hun vermogen minder waard worden.

,,De spaarrente gaat geleidelijk aan omhoog. Dat gebeurt altijd met vertraging ten opzichte van de rentes van de Europese Centrale Bank. Wat dat betreft is er niets nieuws onder de zon.’’

Zo klinkt het alsof er helemaal geen problemen zijn. Is dat zo?

,,Nee, we staan wel degelijk voor aanzienlijke uitdagingen. Onze economie is erg succesvol en een magneet voor bedrijvigheid. Maar dat model loopt tegen capaciteitsgrenzen aan. Denk aan de woningmarkt, het elektriciteitsnet, stikstof- en koolstofruimte, en onze krappe arbeidsmarkt. Dat betekent dat we in Nederland keuzes moeten maken, en daarbij zou ik de economie zoveel mogelijk richten op hoogwaardige activiteiten, waarvoor alle kosten in rekening worden gebracht. We hebben 850.000 arbeidsmigranten in Nederland. Daarvan doen er zo’n 400.000 werk op of onder het minimumloon, zoals in kassen, distributiecentra en vleesverwerking. Twee op de drie betrokken uitzendbureaus houden zich niet aan de arbeidsregels, blijkt uit inspecties. Willen we dit soort economische activiteit blijven gedogen, als die blijkbaar alleen uit kan door onderbetaling? En mensen zijn ook nog eens slecht gehuisvest met alle sociale overlast van dien.’’

Wilt u van arbeidsmigranten af?

,,Nee, door de vergrijzing blijft de arbeidsmarkt krap. Ik vind wel dat Nederland meer moet inzetten op hoogproductieve werkgelegenheid, zoals kennismigranten. Die voegen veel waarde toe, kijk naar een bedrijf als ASML Toekomstige groei moet vooral komen door een hogere arbeidsproductiviteit, en migratie zal de tekorten op onze arbeidsmarkt moeten aanvullen.’’

Waarschuwt u de politiek voor anti-Europese sentimenten?

,,Ik wil een nieuw kabinet meegeven niet met de rug naar het buitenland te gaan staan, zeker niet naar Europa. Daar hebben we een groot deel van onze welvaart aan te danken. Nederland profiteert bovengemiddeld van de interne markt en de Europese integratie. Onze boterham wordt al sinds de 17de eeuw voor een groot deel in het buitenland gesmeerd.’’

Over de politiek gesproken. De Tweede Kamer wil opnieuw debatteren over het nieuwe pensioenstelsel en de grootste partij heeft plannen om de AOW-leeftijd naar 65 te verlagen. Hoe kijkt u daartegen aan?

,,Ik heb dat ook in het verkiezingsprogramma gelezen. Ik meng me niet in de politieke discussie. Ik wacht af tot er een Regeerakkoord ligt, zodat duidelijk is wat het nieuwe kabinet wil en zie dan graag een financiële doorrekening. Die moet degelijk zijn.’’

U bent toch een beetje het financiële geweten van Nederland. U vindt toch wel wat van al die plannen?

,,Het zal echt een uitdaging worden om de overheidsfinanciën op orde te krijgen en te houden. De kosten van de vergrijzing nemen toe, evenals de zorgkosten. En als de beroepsbevolking krimpt, zijn er minder belastingbetalers. Als er niets gebeurt, loopt het tekort op tot 3 procent of meer. Dat past niet bij een economie die op volle toeren draait. Nu is juist de tijd om buffers op te bouwen.’’

Kan de pensioenhervorming nog worden teruggedraaid?

,,Ik ga niet overal op reageren. Ik accepteer politieke keuzes. Maar keuzes hebben consequenties. Ik vind dat het nieuwe pensioenstelsel beter aansluit bij de huidige arbeidsmarkt. Als DNB hebben we de hervorming gesteund. We lijken weleens vergeten dat onder het oude stelsel de pensioenen in veel gevallen tien tot twaalf jaar niet zijn verhoogd. We hadden serieuze spanningen tussen generaties. In het nieuwe stelsel zijn die spanningen veel minder.’’