Lage rente zet druk op rentemarge banken

De rente is al geruime tijd laag. DNB signaleerde reeds diverse malen dat de langdurig lage rente de rentemarge van banken - het verschil tussen de rente-inkomsten die banken ontvangen en de rente-uitgaven die zij betalen als percentage van de totale activa - onder druk zet. Banken hebben de rente op deposito’s, met name van huishoudens, niet volledig mee laten dalen met de marktrente. Tegelijkertijd zijn de uitleentarieven, bijvoorbeeld voor hypotheken, wél met marktrentes mee gedaald. Hierdoor zijn inleenrentes van banken over het algemeen minder gedaald dan hun uitleentarieven en is de marge onder druk komen te staan. Via andere kanalen profiteren banken overigens ook van de lage rente. Zo verbetert de lage rente de terugbetaalcapaciteit van debiteuren, waardoor het kredietrisico afneemt.

Nederlandse banken hebben hun rentemarge lange tijd op peil weten te houden. Dat komt onder andere doordat een daling van de rente vertraagd doorwerkt op de balans van banken. Zolang banken nog oude contracten hebben openstaan, duurt het enige tijd voordat de lage rente volledig is doorgewerkt op hun uitstaande portefeuille. Daarnaast hebben Nederlandse banken geprofiteerd van de sterke daling van de kosten van marktfinanciering en hebben maatregelen van de ECB de impact van de negatieve rente verzacht. Zo wordt een deel van de reserves die banken bij de centrale bank aanhouden uitgezonderd van de negatieve depositorente en kunnen banken goedkoop financiering ophalen via de Targeted Longer-Term Refinancing Operations (TLTRO’s).

Rentemarge Nederlandse banken gedaald

Na drie jaren stabiel te zijn gebleven, is de rentemarge van Nederlandse banken het afgelopen jaar gedaald tot 1,23% (Figuur 1). Hoewel de rentemarge daarmee nog steeds hoger ligt dan voor 2013, rijst wel de vraag of hiermee een dalende trend is ingezet. Dat kunnen we nog niet met zekerheid zeggen, maar de verwachting is wel dat de druk op de rentemarge voorlopig aanhoudt. Ondanks de recente stijging van marktrentes, blijven de niveaus laag. Bovendien geldt ook nu dat het enige tijd zal duren voor de impact van een eventuele verdere rentestijging volledig zichtbaar zou worden in de marge; net als dat het enige tijd geduurd heeft voordat een daling zichtbaar werd.

Banken rekenen vaker negatieve rente door

In reactie op de negatieve tarieven van de ECB en negatieve marktrentes rekenen banken steeds vaker een negatieve rente door aan hun klanten. Zo hebben enkele Nederlandse grootbanken de drempelwaarde waarboven zij negatieve spaarrentes hanteren verder verlaagd tot EUR 100.000 of EUR 150.000. Hoewel met deze stap een steeds groter deel van het spaargeld een negatieve rentevergoeding kent, wordt het merendeel van de huishoudens op dit moment niet met een negatieve spaarrente geconfronteerd. Op ruim 97% van de Nederlandse rekeningen staat namelijk een saldo van minder dan EUR 100.000.