Blog Maarten Gelderman - Hoeveel mag toezicht kosten?

Dat is een verschrikkelijk moeilijke vraag. Het is zoiets als vragen hoeveel het leger of de politie mag kosten. Ook een vraag waarop eigenlijk geen eenduidig antwoord is te geven.

Een belangrijke reden is dat het effect van toezicht heel moeilijk meetbaar is. Natuurlijk kan je vaststellen of we onze wettelijke taken op een degelijke wijze uitvoeren en of we dat op tijd doen. Die wettelijke taken zijn er niet voor niets en dragen bij aan een stabielere sector. Maar toezicht gaat om meer dan dat. Om het heel concreet te maken: als er een financiële instelling in de problemen raakt, kan je achteraf ongetwijfeld vinden dat toezicht dingen beter had kunnen doen. Je zult waarschijnlijk ook constateren dat met meer toezicht problemen eerder zichtbaar waren geworden. 

Problemen

Maar dat met meer en beter toezicht de instelling niet in de problemen was geraakt, valt niet hard te maken. Omgekeerd zou het ook veel te ver gaan om te beweren dat als instellingen goed functioneren, dit alleen aan goed toezicht te danken is. Het is en blijft primair de verantwoordelijkheid van het management om ervoor te zorgen dat een instelling gezond is. En toeval speelt soms ook een rol. 

Dat creëert natuurlijk wel een probleem. Als je niet weet wat het effect van een toezichthouder (of politieagent of soldaat) meer of minder is, hoe weet je dan dat je het goede aantal hebt? Als je bij ieder niet ontdekt incident het toezicht uitbreidt, eindig je met een situatie waarin over de schouder van iedere verzekeraar en bankier constant een toezichthouder meekijkt. Dat wil je niet. Andersom, als er geen grote ongelukken gebeuren (en was dat maar waar) kan je niet automatisch het toezicht afbouwen. We schaffen tenslotte ook het leger niet af omdat er al ruim een halve eeuw niemand ons land is binnengevallen.

Checks and balances

Om dat probleem te beperken zijn er twee oplossingen. Allereerst checks and balances. We kunnen als toezichthouder niet zomaar onze eigen begroting vaststellen. Intern worden voorstellen vanzelfsprekend al flink gechallenged. Maar voordat we onze begroting indienen bij het ministerie van Financiën mag ook de sector er wat over zeggen, in het zogenaamde begrotingspanel. Enerzijds logisch, zij moeten immers zelf - zo is dat geregeld - de rekening betalen. Anderzijds ook best wel bijzonder. 

Andere landen

Een tweede oplossing is doelmatigheidsanalyse en benchmarking. Iedere vier jaar stellen we een begrotingskader op. Het afgelopen jaar heeft een externe consultant daarbij heel intensief gekeken of we ons werk efficiënter kunnen uitvoeren. Bij dat onderzoek zijn we ook tegen de lat van een peer groep van internationale collega-toezichthouders gehouden. Onze kosten zijn in lijn met onze peers, al moet ik daarbij wel toegeven dat zo'n vergelijking met een waarschuwing komt. Het kan best eens zo zijn dat we allemaal te veel of juist te weinig toezicht houden. Dat je het samen fout doet is dan een schrale troost.

Ook lastig is dat de financiële sector tussen landen nogal verschilt. Er is vrijwel geen land met zo'n grote pensioensector als Nederland. En we hebben hier heel weinig banken, maar die zijn wel groot en doen complexe dingen. Verzekeraars zijn in andere buurlanden weer heel groot. Om het nog ingewikkelder te maken is in ieder land het toezicht anders verdeeld. DNB houdt toezicht dat in een ander land door "hun Autoriteit Financiële Markten" wordt gehouden, en omgekeerd heeft in Nederland de AFM taken die in andere landen bij de Centrale Bank zijn belegd. 

220 miljoen

En wat mag toezicht nou kosten? Gelukkig is er een iemand die daarover de knoop doorhakt. De ministers van Financiën en Sociale Zaken en Werkgelegenheid hebben onze begroting goedgekeurd en wij hebben die zojuist weer op onze website geplaatst. In 2022 bedraagt onze begroting 220 miljoen Euro. Dat is veel geld. Menigeen zal klagen dat het wel erg veel geld is, zeker in de sector die de rekening moet betalen. Zouden we met een toezichthouder minder ons werk opeens niet meer uit kunnen voeren? Veel zou het waarschijnlijk niet schelen. Zou een extra toezichthouder nuttige dingen kunnen doen? Zeker weten. Het blijft balanceren. Ik ben in ieder geval blij dat we de begroting voor volgend jaar weer rond hebben, want dat is altijd weer een hele klus.