Om de opwarming van de aarde te beperkten tot onder de 2 graden, moeten we sneller overstappen naar een klimaatneutrale economie. Een betere beprijzing van CO2-uitstoot is hierbij essentieel: vervuilers moeten vaker en meer gaan betalen voor hun uitstoot.
De overstap naar een klimaatneutrale economie gaat te langzaam. De belangrijkste reden hiervoor is dat vervuilers nog te weinig betalen voor de maatschappelijke kosten van hun CO2-uitstoot. Daardoor krijgen bedrijven en burgers wereldwijd te weinig financiële prikkels om te verduurzamen en zo hun uitstoot te verminderen. CO2-beprijzing is daarvoor een oplossing. Als overheden dit invoeren, betalen uitstoters voor hun impact op het klimaat. En stappen ze sneller over op groene alternatieven.
Bij De Nederlandsche Bank (DNB) zetten we ons in voor de stabiliteit van onze economie en de financiële sector. Klimaatverandering brengt voor beide risico’s met zich mee. Bijvoorbeeld doordat de kans op natuurrampen toeneemt, wat onze economie kan ontregelen. Maar ook: als we te lang wachten met een overstap naar groene energie, kan het zijn dat we dit straks abrupt moeten doen. Ook dat kan onze economie ontwrichten. Daarom doen we onderzoek naar onderwerpen als de energietransitie en CO2-beprijzing. En brengen we er adviezen over uit.
Het goede nieuws is dat wereldwijd steeds meer CO2-uitstoot wordt beprijsd. Volgens de Wereldbank ging het in 2021 om iets meer dan 20% van de uitstoot. In 2020 was dat 15% en in 2010 5%. Maar de meeste uitstoot wordt dus nog niet beprijsd. En als bedrijven moeten betalen voor hun uitstoot, is de prijs vaak te laag. Volgens diezelfde Wereldbank zou de prijs nu tussen de 40 en 80 dollar per ton CO2-uitstoot moeten liggen om te voldoen aan het Klimaatakkoord van Parijs. Maar in het overgrote deel van de gevallen ligt de prijs onder de 40 dollar.
Bij DNB pleiten we voor een betere beprijzing van de CO2-uitstoot: er moet aan meer CO2-uitstoot een prijskaartje komen te hangen en de prijs moet omhoog. Overheden kunnen dit op verschillende manieren doen: door een CO2-belasting te heffen of met een emissiehandelssysteem (ETS). Dat is een systeem waarbij bedrijven rechten moeten kopen om CO2 te mogen uitstoten. Deze rechten kunnen ze vervolgens onderling verhandelen.
Bij voorkeur wordt CO2-beprijzing op mondiaal niveau gecoördineerd. Dit om de concurrentiepositie van landen te beschermen en te voorkomen dat vervuilers hun uitstoot verplaatsen naar andere landen. Het mooiste zou zijn als bedrijven in elk land evenveel betalen voor hun uitstoot. Maar als dit niet haalbaar is, zijn er verschillende tussenoplossingen. Zo kunnen de grootste economieën een minimumprijs afspreken. Bij DNB vinden we dat Nederland zich hard moet maken voor zulke oplossingen.
Ook op Europees niveau kan veel worden bereikt. De Europese Commissie (EC) presenteerde in juli 2021 uitgebreide plannen om de CO2-uitstoot in 2030 met 55% terug te brengen. CO2-beprijzing speelt daarin een belangrijke rol. In de EU betalen nu alleen bepaalde bedrijven uit de elektriciteitssector en de zware industrie om CO2 uit te stoten. Dit gebeurt via het Europese emissiehandelssysteem (ETS). De EC wil dit ETS aanscherpen en daarnaast een nieuw ETS invoeren voor meer sectoren, zoals de gebouwde omgeving en het wegtransport. Ook moet er een CO2-heffing aan de Europese grens komen voor de invoer van bijvoorbeeld elektriciteit, staal en cement van buiten de EU. Als DNB vinden wij deze plannen goed en noodzakelijk. Wel is het belangrijk te voorkomen dat de plannen onder druk van lidstaten teveel worden afgezwakt.
Bij DNB hebben we onderzocht wat de gevolgen zijn van een betere CO2-beprijzing voor onze economie. Hieruit blijkt dat een Europese uitstootbelasting van €50 per ton CO2 voor de industrie-, energie- en transportsector slechts een beperkt effect heeft op de concurrentiepositie van Nederland en de meeste andere EU-landen. Uit een eerder onderzoek van ons kwam naar voren dat een uitbreiding en verhoging van de CO2-belasting geen grote gevolgen hoeft te hebben voor de Nederlandse economie als geheel.
Op 20 september 2023 sprak Klaas Knot, voorzitter van de Koning Willem I Stichting, de drie winnaars van de Koning Willem I prijzen 2022 toe. Hij sprak over ondernemerschap van de toekomst en keek hiervoor in zijn glazen bol.
Lees meer
At the Launch Event of the NGFS Conceptual Framework on Nature-related Financial Risk Klaas Knot called for urgent action to assess and reduce the risks the nature crisis poses to the economy and the financial system.
Lees meer
Opkomende markten en ontwikkelingslanden hebben moeite met het aantrekken van kapitaal voor de financiering van klimaatprojecten. ‘Blended finance’, een mix van privaat en publiek kapitaal, kan hierbij helpen. Hoe? Je leest het hier aan de hand van vijf vragen.
Lees meer
Nederlandse bedrijven haalden opnieuw meer kapitaal op door de uitgifte van groene obligaties, blijkt uit cijfers van DNB. Binnen de eurozone is Nederland relatief zelfs koploper als het gaat om de uitgifte van groen schuldpapier.
Lees meer
