Ons pensioenstelsel nu
Ons pensioenstelsel bestaat uit drie pijlers: AOW, het pensioen dat werkenden verplicht opbouwen via hun werkgever en de vrijwillige persoonlijke inkomensvoorzieningen. Het pensioenstelsel nu heeft een aantal kwetsbaarheden. Daarom gaat het binnenkort veranderen. De regering, vakbonden en werkgevers hebben hierover afspraken gemaakt. DNB heeft hen daarbij geadviseerd.
De eerste pijler: AOW
Het eerste deel van het pensioen is het basisinkomen van de overheid volgens de Algemene Ouderdomswet (AOW). Iedereen die in Nederland woont of werkt bouwt dit deel van het pensioen op. De overheid past de hoogte van de AOW elk jaar aan op basis van de ontwikkeling van het minimumloon. Vroeger kreeg iedereen vanaf zijn of haar 65e AOW. Nu is dat anders: de AOW-leeftijd stijgt mee met de levensverwachting van een gepensioneerde in Nederland. Met de huidige levensverwachting krijgt iedereen die na februari 1957 is geboren op zijn of haar 67e AOW. Waarschijnlijk stijgt de levensverwachting verder. Hierdoor stijgt ook de AOW-leeftijd. Een stijging van de AOW-leeftijd wordt vijf jaar voor ingang bekend gemaakt.
De tweede pijler: pensioen via het werk
De meeste werkenden bouwen verplicht aanvullend pensioen via hun werkgever. Zowel de werkgever als de werknemer betalen pensioenpremie aan een pensioenuitvoerder, meestal aan een pensioenfonds. Pensioenfondsen beleggen het geld van de premies in bijvoorbeeld aandelen, vastgoed of obligaties. Hierdoor kan het vermogen van de pensioenfondsen groeien. Op die manier kunnen ze later het pensioen uitbetalen.
De derde pijler: vrijwillig persoonlijk pensioen
Naast de AOW en het verplichte pensioen via de werkgever kunt u zelf voor extra pensioen zorgen. Bijvoorbeeld met een levensverzekering of door banksparen. Ook zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) en andere ondernemers kunnen kiezen om zo voor hun pensioen te sparen. Zij bouwen niet via een werkgever pensioen op.
Rol van DNB bij toezicht op pensioenfondsen
DNB houdt toezicht op de pensioenfondsen en kijkt daarbij naar drie dingen:
- Financiële positie
Houdt een pensioenfonds zich aan de wettelijke financiële spelregels? Bijvoorbeeld op het gebied van de beleggingen, de premie en het verhogen of verlagen van de pensioenen? - Bedrijfsvoering
Is de inrichting van de administratie op orde? - Bestuurders
Zijn de bestuurders geschikt voor hun functie en staat hun betrouwbaarheid buiten twijfel? U mag alleen bestuurder worden als u goedkeuring heeft gekregen van DNB.
Hoeveel geld hebben pensioenfondsen nodig?
De dekkingsgraad geeft aan of een pensioenfonds genoeg vermogen heeft om nu en straks alle pensioenen uit te keren. Om de dekkingsgraad te berekenen moet u weten hoeveel vermogen een pensioenfonds nodig heeft om nu en in de toekomst alle pensioenen te kunnen betalen. Hiervoor gebruiken pensioenfondsen de rekenrente. Hoe hoger de rekenrente, hoe minder vermogen ze nodig hebben. Hoe lager de rekenrente, hoe meer vermogen ze nodig hebben.
Waarom komt er een nieuw pensioenstelsel?
Het pensioenstelsel nu heeft een aantal kwetsbaarheden:
- Pensioenfondsen doen een belofte over de hoogte van het pensioen aan de mensen die deelnemen aan het fonds. Pensioenfondsen beleggen om de beloofde pensioenen later uit te kunnen betalen. Maar beleggen brengt risico’s met zich mee: als rendementen tegenvallen kunnen pensioenfondsen de belofte niet waarmaken. Een belofte die niet wordt waargemaakt, schaadt het vertrouwen in het pensioenstelsel.
- Tegenover de persoonlijke beloftes die een pensioenfonds doet, staat bovendien één gezamenlijke pot met beleggingen. Dit leidt tot discussie tussen deelnemersgroepen in het fonds over welk deel van de gezamenlijke pot bij wie terecht komt. Bijvoorbeeld tussen jongeren en ouderen. De daling van de rente heeft deze kwetsbaarheid extra blootgelegd: dekkingsgraden zijn gedaald en de prijs van pensioenopbouw is gestegen. Maatregelen die pensioenfondsen als gevolg van de lage rente overwegen zijn bijvoorbeeld het verlagen van pensioenen of het verhogen van pensioenpremies. Deze maatregelen leiden tot vragen over hoe de gezamenlijke pot wordt verdeeld en daardoor tot discussie tussen groepen deelnemers.
- Door één pot met beleggingen voor iedereen te gebruiken, staan jongeren en ouderen daarnaast voor een groot deel bloot aan dezelfde beleggingsrisico’s. Dit terwijl jongeren, die nog ver van hun pensioen zitten, meer beleggingsrisico’s kunnen dragen dan ouderen.
- Mensen blijven veel minder dan vroeger hun hele leven bij dezelfde werkgever. Maar het pensioenstelsel gaat daar nog wel van uit. Werkenden die halverwege hun carrière het pensioenfonds verlaten omdat zij als zelfstandige aan de slag gaan, bouwen bijvoorbeeld te weinig pensioen op voor de pensioenpremie die zij inleggen. Het pensioenstelsel sluit daarom niet goed aan op de veranderde arbeidsmarkt.
Vanwege deze kwetsbaarheden heeft de regering met de vakbonden en werkgevers een akkoord gesloten voor een nieuw pensioenstelsel. DNB was hierbij onafhankelijk adviseur.