Pensioenfondsen boekten dankzij de wereldwijd sterk gestegen beurzen over eerste kwartaal van 2024 forse koerswinsten van bijna € 36 miljard op hun beleggingen in aandelen en participaties, zo blijkt uit macro-economische cijfers van DNB. Het belegd vermogen steeg hierdoor met 2% naar € 1.687 miljard, ondanks verliezen op beleggingen in obligaties en derivaten.
© iStock
Beurzen wereldwijd noteerden sterke koersstijgingen over het eerste kwartaal van 2024. De MSCI-World index steeg in deze periode bijvoorbeeld omgerekend in euro’s met 11%. De koerswinst van pensioenfondsen op hun beleggingen in aandelen bedroeg in het eerste kwartaal € 26 miljard. Participaties in beleggingsfondsen werden tegelijkertijd € 10 miljard meer waard, zie figuur 1. Dit laatste betreft het saldo over diverse typen beleggingsfondsen, waaronder aandelenfondsen - die in waarde stegen - maar ook obligatiefondsen, waarvan de koersen daalden.
Bij De Nederlandsche Bank stellen we onafhankelijk statistieken op over de Nederlandse financiële sector en economie. Dit artikel is gebaseerd op die cijfers. Meer informatie over onze statistieken en alle dashboards vind je op de Statistiek homepage.
Tegenover de winsten op aandelen en participaties stonden verliezen op beleggingen in schuldpapier (€ 9,4 miljard) en op rentederivaten (€ 2,0 miljard), zie figuur 1. Deze koersdalingen komen voort uit de gestegen rente (over een looptijd tot 10 jaar). Met deze instrumenten beogen pensioenfondsen een deel van het renterisico af te dekken dat zij lopen over hun langlopende verplichtingen aan deelnemers. De actuele waarde van deze verplichtingen is sterk afhankelijk van de nominale rentetermijnstructuur (Box). Wanneer de rente stijgt daalt de actuele waarde van de verplichtingen en omgekeerd.
De posities in schuldpapier en derivaten daalden in waarde terwijl het prijseffect op de pensioenverplichtingen over het eerste kwartaal van 2024 positief was (zij het marginaal: € 0,9 miljard). Met andere woorden, er werden verliezen geleden op de afdekking van het renterisico over de verplichtingen daar waar de verplichtingen zelf vrijwel onveranderd bleven. Dit tegen-intuïtieve verschil wordt veroorzaakt door het ‘draaien’ van de rentetermijnstructuur in het vierde kwartaal van 2024. Over looptijden tot 10 jaar steeg de rente, terwijl deze over langere looptijden juist licht daalde (Figuur 2).
Door dan de curve daalde de - voor het kortere deel van de rentetermijnstructuur gevoelige - waarde van de renteafdekking in de vorm van beleggingen in obligaties en derivatencontracten, terwijl de - voor het langere deel gevoelige – waarde van de verplichtingen juist steeg (zij het marginaal). Idealiter zou de looptijd (duration) van het instrumentarium waarmee het renterisico wordt afgedekt vergelijkbaar zijn met dat van de verplichtingen. Echter, hiervoor ontbreekt het in de markt voor voldoende financiële instrumenten, waardoor pensioenfondsen genoegen moeten nemen met een niet perfecte afdekking.
De nominale rentetermijnstructuur wordt door pensioenfondsen en verzekeraars gebruikt om verplichtingen en bezittingen te waarderen. Voor het bepalen van de huidige waarde (present value) van toekomstige kasstromen (cashflows) van verplichtingen of bezittingen is een discontovoet benodigd. De rentetermijnstructuur vormt de basis om deze discontovoet te bepalen. Zowel de Europese Centrale Bank (ECB) als De Nederlandsche Bank (DNB) publiceren deze maandelijks een rentecurve, die voor elk jaar vanaf nu tot over maximaal 70 jaar aangeeft met welk percentage de verplichting in het betreffende jaar mag worden verdisconteerd. € 1000 vandaag is immers niet hetzelfde waard als € 1000 over 40 jaar. Bij deze rentestructuur geldt hoe hoger het niveau waartegen mag worden verdisconteerd, hoe lager de huidige waarde en omgekeerd.
Meer informatie
Het inkomen uit buitenlandse directe investeringen in Nederland dat doorstroomt naar landen met een laag belastingtarief ligt sinds 2020 structureel lager dan voorheen, blijkt uit nieuwe cijfers van DNB. De inkomensstromen met andere landen bleven in dezelfde periode stabieler.
Lees meer Doorstroom naar belastingparadijzen structureel gedaald
Nederlandse hypotheekfondsen ontvingen over de eerste drie kwartalen van 2024 € 2 miljard aan nieuwe inleg van institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen en verzekeraars, blijkt uit cijfers van DNB.
Lees meer Interesse beleggers in Nederlandse hypotheekfondsen neemt verder af
De beleggingen van huishoudens stegen in het derde kwartaal van 2024 naar een recordhoogte van € 190,4 miljard, blijkt uit nieuwe cijfers van DNB. Dit is zo'n 2% meer dan vorig kwartaal. Toen was er ook al sprake van een record.
Lees meer Beleggingen huishoudens naar nieuwe recordhoogte in derde kwartaal 2024
De toegenomen internationale spanningen kunnen een impact hebben op financiële instellingen. Dat zegt De Nederlandsche Bank vandaag bij de presentatie van haar toezichtvisie voor 2025-2028 en een studie naar de effecten van geopolitieke risico’s op financiële instellingen.
Lees meer Groeiende geopolitieke risico’s hebben impact op de financiële sector
