Deel Nederlandse gezinnen financieel kwetsbaar bij tegenspoed

Een op de zeven Nederlanders heeft geen reservepotje

Een enquête die representatief is voor de Nederlandse bevolking, laat zien dat niet iedereen voldoende geld achter de hand heeft om onverwachte noodzakelijke uitgaven direct te kunnen betalen. 6 op de 7 respondenten geeft aan zeker wel of waarschijnlijk wel in staat te zijn binnen een maand €2000 bij elkaar te krijgen als zij voor een onverwachte uitgave staan. Hoewel €2000 relatief bescheiden is vergeleken met de adviesbedragen voor een reservepotje van bijvoorbeeld het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud), verwacht een op de zeven Nederlanders daarentegen niet of waarschijnlijk niet in staat te zijn om dit bedrag binnen een maand bij elkaar te krijgen. Ruim meer dan de helft van deze groep geeft aan niet eens in staat te zijn om €500 bij elkaar te brengen. Voor een alleenstaande zonder kinderen in een huurwoning komt het Nibud-advies al snel neer op een financiële buffer van minimaal enkele duizenden euro. Voor bijvoorbeeld woningeigenaren, autobezitters of huishoudens met kinderen worden hogere bedragen geadviseerd. Terwijl de enquête die ten grondslag ligt aan het onderzoek een paar jaar geleden is gehouden, bevestigen recente metingen voor Nederland dat een substantieel deel van de Nederlanders financieel kwetsbaar is. Het DNB-onderzoek biedt meerwaarde door inzicht te geven in hoe Nederlanders bij een onverwachte gebeurtenis de benodigde financiële middelen bij elkaar krijgen, door kwetsbare groepen te identificeren en door in te gaan op de rol van kennis voor financiële kwetsbaarheid.

Beroep op eerdere besparingen bij tegenvaller

Er zijn verschillende manieren voor respondenten om aan middelen te komen bij een financiële tegenvaller. Een overgrote meerderheid zegt een betaal- of spaarrekening aan te spreken in het geval van een financiële noodzaak. Een op de zes geeft aan voor het hele bedrag of een deel van het bedrag een beroep te doen op familie en vrienden. De derde meest genoemde optie is het gebruik van een credit card. Op het moment dat het totale geldbedrag niet direct beschikbaar is op een betaal- of spaarrekening wordt een grote variëteit aan manieren gebruikt om aan het geld te komen. Onder de groep respondenten met een of meerdere bankrekeningen met roodstand wordt het aangaan van leningen het vaakst genoemd als manier om geld bij elkaar te krijgen. Naast het gebruik van een credit card of het doen van een beroep op familie en vrienden, zegt de groep respondenten die rood staat op een of meer bankrekeningen ook relatief vaak meer te gaan werken of bezittingen te verkopen, bijvoorbeeld op marktplaats, om de benodigde middelen bij elkaar te krijgen.

Minder Nederlanders financieel kwetsbaar

Een vergelijking van de uitkomsten met internationaal onderzoek direct na de financiële crisis toont dat het aantal Nederlanders dat financieel kwetsbaar is, is gedaald. Nederlandse gezinnen bleken in dat onderzoek financieel minder kwetsbaar dan gezinnen in de VS en de meeste andere onderzochte landen (waaronder bijvoorbeeld Frankrijk en Duitsland). Niettemin is het weinig geruststellend dat ondanks meerdere jaren met een gunstige economische ontwikkeling en een dalende werkloosheid, nog steeds een substantiële groep Nederlanders financieel kwetsbaar is bij onvoorziene gebeurtenissen. Dit betekent dat hoewel Nederlanders over het geheel genomen bekend staan als een spaarzaam volk, circa een miljoen Nederlandse gezinnen zich in een financieel kwetsbare positie bevinden.

Better save than sorry

Om de financiële weerbaarheid van gezinnen verder te vergroten, moedigen verschillende partners verenigd in de Stichting wijzer in geldzaken, waaronder bijvoorbeeld DNB en het NIBUD, kwetsbare groepen aan om meer geld apart te zetten voor onverwachte uitgaven. Het onderzoek laat zien dat een beperkte financiële kennis en numerieke vaardigheden vaak samenhangen met financiële kwetsbaarheid. Dit suggereert dat onderwijs en voorlichting meer gezinnen ertoe aan kunnen zetten om zich voor te bereiden op onverwachte gebeurtenissen en kunnen bijdragen aan het verhogen van de financiële weerbaarheid van gezinnen.

Kwetsbare groepen

Het onderzoek laat zien welke groepen kwetsbaar zijn. Dergelijke kennis kan helpen om inspanningen op specifieke groepen te richten. Huurders en alleenstaanden met kinderen zijn relatief vaak financieel kwetsbaar, namelijk in circa 30 respectievelijk 40 procent van de gevallen. Ook rood staan op een betaalrekening is een belangrijke indicator voor een verhoogde kans op financiële kwetsbaarheid: 45 procent van deze groep is niet in staat om binnen een maand €2000 bij elkaar te krijgen als zich een onverwachte tegenvaller voordoet.