PSD2 – trendbreuk in bancaire dienstverlening

Meer concurrentie, innovatie, consumentenbescherming en veiligheid

PSD2 is de herziene versie van de Payment Services Directive (2007), het juridische fundament voor het girale betalingsverkeer van consumenten en bedrijven in Europa. De Richtlijn regelt de rechten en plichten van de deelnemers, zoals wie als betaalinstelling mag optreden, de voorwaarden rond betaaltransacties en de informatie daarover. PSD2 beoogt meer concurrentie, meer innovatie, een betere consumentenbescherming en meer veiligheid in het Europese betalingsverkeer. De belangrijkste vernieuwing van PSD2 ten opzichte van de Richtlijn uit 2007 is dat zij, mits de rekeninghouder daarmee instemt, banken verplicht om toegang tot de betaalrekening te geven, aan nieuwe typen betaalinitiatie- en informatiedienstverleners (zogenoemde derde partijen),

Toegang tot de betaalrekening

De toegang tot de rekening markeert een trendbreuk. Van oudsher hebben banken hun gelden, gebouwen en systemen zo veel mogelijk beschermd en beveiligd. Nu verplicht PSD2 hen om hun retailbetaalsystemen open te stellen. Voortaan moeten zij – op een veilige manier – het contact met, en betaaldata over, hun klanten delen met de derde partijen (mits deze een vergunning hebben). Deze derde partijen bieden de klanten hun eigen diensten aan. Zo kan de rekeninghouder via een betaalinitiatiedienstverlener, met een app of pc, betaalopdrachten geven aan zijn bank. Dit is een alternatief voor iDEAL- of kaartbetalingen; daarmee biedt PSD2 een nieuwe, extra on-line betaalmogelijkheid. Bij rekeninginformatiedienstverlening krijgt de rekeninghouder real-time overzichten en analyses van zijn betaaltransacties vanaf één of meer bankrekeningen.

Nieuwe dienstverleners

PSD2 creëert nieuwe, commerciële mogelijkheden, onafhankelijk van banken. Grote retailbedrijven, zoals winkel- of supermarktketens of telecomproviders, zouden zelf een betaalinitiatiedienst kunnen opzetten en hun eigen betalingsverkeer regelen, eventueel in combinatie met het gebruik van betaaldata. In de zakelijke markt kunnen softwarehuizen beide diensten aanbieden, om daarmee het betalingsverkeer en andere financieel-administratieve taken van bedrijven nog beter te integreren.

Banken zitten niet stil

Uiteraard zitten de meeste banken niet stil. Zij mogen de bedoelde diensten nu al verrichten. Met toepassingen zoals Grip of Tikkie, en spin offs zoals Payconiq en Peaks, die de afgelopen jaren op de markt zijn gekomen, liepen de Nederlandse banken vooruit op PSD2. In dat licht heeft PSD2 al concrete effecten gehad. Bovendien werken banken en nieuwe dienstverleners, vaak startups, steeds meer samen in de ontwikkeling van innovatieve diensten voor internet en mobiel gebruik. Bancaire diensten zullen in de toekomst meer en meer via digitale platforms worden aangeboden. Daardoor zullen de bedrijfsmodellen van banken veranderen en worden de betaalketens complexer.

Consumenten profiteren

Consumenten zullen profiteren van de toegenomen concurrentie, de verdergaande digitalisering en de innovaties die PSD2 teweegbrengt. Die zullen nieuwe, digitale betaalvormen opleveren, met meer gebruiksgemak, een beter inzicht in uitgaven en eventueel lagere kosten van betalen. Bij het publiek zijn de Richtlijn en wat zij beoogt echter nog nauwelijks bekend. Van diegenen die PSD2 al wel kennen, zijn sommigen positief over de kansen die de Richtlijn biedt, anderen kritisch over het gebruik van hun betaalgegevens en hun privacy. Daarbij speelt mee dat ook grote internetbedrijven, zoals Facebook, betaalinstelling kunnen worden en rekeninginformatiediensten kunnen gaan verlenen.

Waarborgen voor veiligheid en privacy

De Europese wetgever heeft hierop geanticipeerd en maatregelen getroffen om veiligheid en privacy te waarborgen. Zo dient elke dienstverlener die toegang tot de rekening wil, geregistreerd te zijn bij, of een vergunning te hebben, van DNB of een buitenlandse toezichthouder. Daarmee komen deze betaalinstellingen onder toezicht. Samen met de banken dienen zij aan verscherpte beveiligingsstandaarden voor toegang te voldoen. Verder geldt de nieuwe Europese Algemene Verordening Gegevensbescherming. Het belangrijkste vereiste voor toegang tot de rekening in PSD2 ten slotte is dat de rekeninghouder daarvoor expliciet toestemming geeft. In Nederland houdt de Autoriteit Persoonsgegevens hierop toezicht.

Rekeninghouder beslist

Al met al wordt de rekeninghouder beschermd, maar hij of zij heeft ook een eigen verantwoordelijkheid. Wie niet wil dat een derde partij toegang krijgt tot zijn of haar rekening, hoeft geen toestemming te geven. Uiteindelijk beslist de rekeninghouder zelf over zijn eigen rekening.