Interview met Rosanna van Mierlo, conservator van de DNB-kunstcollectie in het Parool

De Nederlandsche Bank is verbouwd en opent de deuren – óók voor de grote kunstcollectie: ‘Vroeger moest je door een metaaldetector’

“Hij is gerestaureerd en opnieuw ingelijst,” zegt Rosanna van Mierlo, conservator van De Nederlandsche Bank. Ze zit aan een van de grote tafels in De Nieuwe Schatkamer en wijst naar de goudgeschilderde kluiswand. Meer precies: naar een gezicht op het Rokin, in 1896 geschilderd door George Hendrik Breitner. “We hebben ’m achter glas geplaatst, wat je idealiter niet zou doen, maar dat moest vanuit veiligheidsoverwegingen. Het is nu eenmaal een publieke plek.”

Van Mierlo begon tijdens corona als conservator van de kunstcollectie van DNB. De bank verzamelt kunst sinds het einde van de 19e eeuw – het schilderij van Breitner was een van de vroegere aankopen, en diende voor het verfraaien van directiekamers en andere representatieve ruimtes.

Na de Tweede Wereldoorlog groeide de verzameling uit tot een collectie. In de jaren tachtig werd op initiatief van toenmalig bankpresident Wim Duisenberg een kunstcommissie opgericht, bestaande uit DNB-medewerkers, die met een vastgelegd budget (‘ik kan je niet vertellen wat het is, maar het is bescheiden’) kunst mogen kopen. In eerste instantie vooral van jonge, talentvolle kunstenaars uit Nederland, later ook uit het buitenland.

De collectie omvat inmiddels ruim 1300 stuks, in de meest uiteenlopende media – van schilderijen tot streetart, van video’s tot glaswerk. De werken hangen allang niet alleen meer in de directiekamers, maar door het hele gebouw, zodat alle medewerkers ervan kunnen genieten.

En sinds de heropening is een deel van de kerncollectie te zien aan de enorme goud geschilderde kluiswand. “De ambitie is verschoven van kunst die de werkomgeving prettiger maakt naar kunst die uitnodigt om in gesprek te gaan. Kunst die je anders naar de wereld laat kijken. Die aanzet tot het uitwisselen van ideeën of helpen maatschappelijke thema’s beter te begrijpen.”

Representatieve selectie

Van Mierlo is afgestudeerd in fotografie aan de kunstacademie St. Joost, niet met foto’s maar met een prijswinnende bundel essays over fotografie. Daarna woonde ze acht jaar in Londen, waar ze een Master deed in Contemporary Art Theory en vervolgens voor een gemeentecollectie werkte. Aansluitend werkte ze twee jaar als onafhankelijk curator in de Verenigde Staten.

Tijdens corona – Trump was toen ook president van de VS – keerde ze met haar Amerikaanse man terug naar Nederland. “Toen alles tijdens corona dichtging, zijn we vrij plotseling naar Nederland teruggekeerd. Op een dag, bij een glas margarita in de tuin, wees een vriend me op de baan bij DNB. Ik heb gesolliciteerd en had direct een heel goede klik met de kunstcommissieleden.”

De toelatingsopdracht die ze destijds kreeg, was een plan bedenken voor de presentatie van de collectie in het verbouwde hoofdkantoor. “Wat er nu staat komt redelijk overeen met wat ik toen heb bedacht. Je kan het dus zien als het sluitstuk van waar ik vier jaar mee bezig ben geweest. Ja, dat is lang, maar het was best een overweldigende vraag om een representatieve selectie te maken uit die enorme collectie, die zo’n lange geschiedenis heeft en zo divers is. Hoe kies je nou het juiste verhaal?”

Meerdere thema’s

In eendrachtige samenwerking met de kunstcommissie en een aantal externe experts ging Van Mierlo op zoek naar ‘verdichtingen’ in de collectie. “Ik wilde wegblijven bij een van A tot Z-verhaal of een chronologische opstelling, maar kijken naar poëtische ankerpunten.”

Ze wijst weer naar de muur. “We hebben drie thema’s uitgelicht. De eerste gaat over landschap, maar op een gelaagde manier. Je hebt landschap in letterlijke zin; cityscapes, het Curaçao van Gilleam Trapenberg of het massagraf in Srebrenica van Ronald Ophuis. Het portret dat Jean-Baptiste Maitre maakte van de Amerikaanse defensieminister Donald Rumsfeld hangt daar ook. Het is geen landschap in de letterlijke zin; het is een portret, maar hij is deels verantwoordelijk voor het geopolitieke landschap dat we nu kennen.”

Ze wijst naar een andere vreemde eend in de bijt: het gouden brood van de Beninese kunstenaar Meschac Gaba. “Dat lag lang op tafel bij Klaas Knot. In zijn kamer heeft hij nog altijd een aantal werken waaraan hij behoorlijk verknocht is, maar het is ook een van míjn favoriete werken.”

Indringend portret

Het thema van het linkergedeelte van de gouden wand is ‘anders kijken’. “Dat gaat over mensen en intermenselijke relaties, en de relatie die je als kijker met een werk hebt. Er hangt onder meer een vroeg olieverfschilderij van Marlene Dumas, The Face of the Painter, en een indringend portret dat Céline van Balen in 1998 maakte van meisjes met een hoofddoek. Iedere drie maanden komt er een ander meisje te hangen; wij zijn een van de weinige instituten die de complete serie hebben.”

Het derde thema is ‘denken en dromen’, met werken van onder anderen Hannah van Bart, Jan Andriesse en Natasja Kensmil. “Daar heb ik het langst mee geworsteld; dat is ook het meest abstract. Maar we hebben heel veel abstracte werken in de collectie. Het zijn vaak werken die zich bezighouden met de wereld van morgen: hoe gaat de wereld eruitzien, welke rol gaat technologie daarbij spelen? Thema’s waar kunstenaars vragen bij stellen en zich een voorstelling van proberen te maken.”

Op de wand hangt ook een werk dat ze zelf heeft aangekocht: een neon van de Jamaicaanse kunstenaar Jamilah Sabur. Een selectie uit de overige werken die de afgelopen vier jaar in samenwerking met de kunstcommissie zijn aangekocht, is te zien in de eerste tijdelijke tentoonstelling in De Nieuwe Schatkamer, die maandag wordt geopend.

Door een metaaldetector en veiligheidssluis

Daarbij zijn werken van Robin de Puy, Bobbi Essers, Maze de Boer, Emma van der Put en Sam Samiee, én ook het allereerste werk dat Van Mierlo verwierf voor DNB: Decom van Tanja Engelberts. “Dat is een prachtige film over het verdwijnen van olieboorplatformen.” Met een lach: “Toevallig kende ik Tanja; we hebben op dezelfde middelbare school gezeten. Maar dat heeft geen rol gespeeld. Het beslisrecht ligt sowieso niet bij mij, maar bij de kunstcommissie.”

Van Mierlo gaat voor naar de kunstruimtes, helemaal onder in de drie verdiepingen tellende kluis, die, anders dan vroeger, toen het goud nog lag opgeslagen in De Nederlandsch Bank, tijdens kantooruren ook vrij toegankelijk zijn. “Toen moest je bellen voor een afspraak, je paspoort meenemen, door een metaaldetector en een veiligheidssluis. Ik heb dat alleen van horen zeggen, ik heb dat nooit meegemaakt.”

Ze loopt langs de nieuwste werken die een plek hebben gekregen in de galeries. “Maar uiteindelijk wil je toch iets teruggeven. En dat kunnen we hier veel beter.”

De Nieuwe Schatkamer van De Nederlandsche Bank is geopend van maandag tot en met vrijdag van 9.00 tot 17.00 uur