De Europese Centrale Bank (ECB) heeft de rente de afgelopen tijd fors verhoogd om de hoge inflatie in het eurogebied in te dammen. Als gevolg daarvan maken sommigen zich zorgen dat de economie te snel afkoelt. In dit artikel leggen we uit waarom wat minder groei juist goed kan zijn voor de economie.
We hebben er allemaal mee te maken: de inflatie is omhoog geschoten. In eerste instantie waren het vooral de prijzen van energie die de pan uit rezen. Dat was voornamelijk het gevolg van de oorlog in Oekraïne. Maar ook de prijzen van goederen en diensten zijn harder gestegen dan normaal. Dat laatste komt niet alleen omdat bedrijven hun gestegen energiekosten doorberekenen. Het heeft ook te maken met de economie. Die heeft zich sterk hersteld na de corona-lockdowns in 2020 en 2021. Zo sterk dat de productie en levering van goederen en diensten de vraag niet kon bijbenen. Dit werd nog eens extra gehinderd doordat het hele systeem van bevoorrading en transport door corona ernstig was ontregeld.
Als de vraag de productiecapaciteit overtreft dreigen er tekorten te ontstaan. De economie gaat op een hoger toerental draaien om dat te voorkomen. We zien het overal om ons heen: bedrijven zitten te springen om personeel, en leveringen lopen vertraging op omdat er een tekort is aan onderdelen. De economie begint tekenen van oververhitting te vertonen en dan gaan ook de prijzen stijgen. De inflatie loopt op.
De inflatie is nu veel te hoog. Voor het goed functioneren van de economie is het ideaal als de inflatie zo ongeveer 2 procent per jaar bedraagt. Jarenlang zat de inflatie daar ruim onder, en maakten centrale banken zich juist zorgen om een te lage inflatie. Maar die situatie is in korte tijd dus radicaal veranderd. Daarom hebben veel centrale banken in de wereld de rente inmiddels flink verhoogd. Zo heeft ook de ECB de rente de afgelopen maanden stapsgewijs verhoogd: sinds juli in vier stappen van -0,5% naar 2%.
Door de rente te verhogen proberen de centrale banken de economie te laten afkoelen en daardoor de inflatie af te remmen. Een hogere rente heeft immers tot gevolg dat bedrijven en huishoudens minder consumeren, minder geld lenen en meer gaan sparen. Daardoor neemt de consumptieve en investeringsvraag naar goederen en diensten na verloop van tijd af. De economie koelt af, en dat is precies de bedoeling, want dan daalt ook de schaarste en daarmee de inflatiedruk.
Als de economische activiteit afneemt, zien we vaak de werkloosheid oplopen. Dat is natuurlijk ingrijpend voor de mensen die hierdoor getroffen worden. Maar de economie heeft wat minder groei soms ook nodig. Dat komt omdat door de oververhitting van de economie schaarse middelen soms niet meer naar de plekken stromen waar ze het meest productief zijn of maatschappelijk het meeste nodig. Dan ontstaan er bijvoorbeeld personeelstekorten op plekken waar je ze niet wilt, zoals in de zorg of in het onderwijs. Dat zien we nu ook. Een lagere groei leidt er dan toe dat de economie weer met beide benen op de grond belandt.
Een kalme start is er niet bij voor het nieuwe kabinet. Er liggen belangrijke kwesties te wachten om opgelost te worden. In onze podcastserie komen ze een voor een aan bod, zo ook de krappe arbeidsmarkt.
Lees meer De vier grote dilemma’s voor een nieuw kabinet
De arbeidsmarkt dreigt vast te lopen. Er is veel werk, maar er zijn weinig mensen. En dat probleem lijkt de komende jaren alleen maar groter te worden. Dus moet er iets gebeuren. Maar wat? En gaat Artificial Intelligence hierbij helpen?
Lees meer De arbeidsmarkt: veel werk, weinig mensen
De Nederlandse economie heeft zich weerbaar getoond in een omgeving van hogere rentes. De risico’s voor de financiële stabiliteit zijn door de daling van de inflatie minder acuut, maar nog steeds duidelijk aanwezig, zo constateerde het Financieel Stabiliteitscomité (FSC).
Lees meer FSC: “Geo-economische fragmentatie vormt risico voor Nederlandse economie en financiële stabiliteit”
Het gaat goed met de Nederlandse economie en financiële sector, dat concludeert het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Ook loopt Nederland wereldwijd voorop in het toezicht op klimaatgerateerde risico’s.
Lees meer IMF: Nederlandse economie en financiële sector staan er goed voor
