Interview Klaas Knot in Nikkei
Klaas Knot sprak met Takerou Minami van Nikkei over monetair beleid en financiele stabiliteit. Het interview is gepubliceerd op 30 april 2024.
Lees meer Interview Klaas Knot in NikkeiU gebruikt een verouderde browser. DNB.nl werkt het beste met:
Economisch gaat het goed in Nederland, maar dat geldt niet voor alle huishoudens. Een flinke groep is op meerdere fronten kwetsbaar; ongewild stapelen ze problemen. Waar gaat het om en welke oplossingen zijn er?
Gepubliceerd: 19 april 2023
Nederland is een rijk land, met weinig werklozen en een hoge levensstandaard. Toch gaat het niet alle huishoudens voor de wind. Zo hebben stijgende energiekosten een sluimerende armoede aan het licht gebracht, blijken alleenstaanden en starters nauwelijks toegang te hebben tot de woningmarkt en lukt het velen niet een vast arbeidscontract te krijgen.
Een aanzienlijke groep heeft te maken met een stapeling van zulke problemen. Onze economen hebben onderzocht om welke groepen en om welke problemen het gaat. Ze kijken met name naar de situatie van huishoudens op het gebied van wonen, werken, vermogen en schuld, energie en klimaat.
Daaruit komt de conclusie dat problemen vooral samenkomen bij mensen zonder werk, jongeren, laagopgeleiden, alleenstaanden en huishoudens met een migratieachtergrond. Zij combineren vaak een laag inkomen en weinig financiële reserves met andere problemen. Het vergroten van de weerbaarheid van deze groep op het ene terrein, kan bijdragen aan een grotere weerbaarheid op een ander terrein.
Zie hier een overzicht met percentages:
Betaalbare woningen zijn schaars
Een dak boven je hoofd is een basisbehoefte, maar het aanbod van koop- en huurwoningen is schaars. Starters en alleenstaanden komen moeilijk aan een woning. Vooral de omvang van de private huursector is beperkt en mede daardoor relatief duur. De private huursector beslaat ongeveer 13% van de totale woningvoorraad, ten opzichte van ruim 57% koopwoningen en bijna 30% corporatiewoningen.
Huurders met te hoge woonlasten hebben meerdere problemen
Het is moeilijk een betaalbare woning te vinden, zowel in de koopsector (hoge prijzen), corporatiesector (lange wachtlijsten), als in de private huursector (hoge prijzen en weinig aanbod). We hebben ons onderzoek gericht op mensen met hoge woonlasten in de huursector, zogenoemde duurhuurders.
Bijna de helft leeft onder, of dicht bij de armoedegrens. Ook is de helft alleenstaand en dat is lastig in een markt waar het aanbod en de huur zijn afgestemd op samenwonende tweeverdieners. Bijna een kwart heeft problematische schulden en een kwart heeft een flexcontract of is zelfstandige.
Het goede nieuws is dat duurhuurders vaak hun situatie weten te verbeteren. Van de duurhuurders in 2012 was slechts 8% in 2020 nog steeds een duurhuurder.
Ons advies voor de woningmarkt
© DNB
Geen of onzeker werk blijkt ook nadelig voor pensioen en de kansen op een huis
Nederland heeft een lage werkloosheid, maar vergeleken met andere Europese landen is het aantal zelfstandigen en mensen zonder vast dienstverband groot.
Een flexibel dienstverband of zelfstandigheid in combinatie met een laag inkomen leidt tot een onzekere positie. Uit onze cijfers blijkt dat een aanzienlijk deel van deze onzekere werkenden langdurig in deze situatie blijft hangen en op meerdere terreinen kwetsbaar is. Het is bekend dat een gebrek aan baanzekerheid invloed heeft op het aanvullend pensioen, de kansen op de woningmarkt en het mentaal welbevinden.
Ons advies aan de beleidsmakers
Verduurzamen van de woning helpt, maar is niet afdoende voor iedereen
De energieprijzen stegen het afgelopen jaar fors, mede als gevolg van de oorlog in Oekraïne. De verwachting is dat huishoudens dit nog enige tijd terug zien in een hogere energierekening. Energie wordt gezien als een basisbehoefte. In de studie bekijken we welke huishoudens relatief hoge energielasten hebben door te onderzoeken wie meer dan 8% van zijn inkomen uitgeeft aan energie. Vooral voor de laagste inkomens is dit zo’n hoog aandeel van hun inkomen dat zij risico lopen hun energierekening niet te kunnen betalen.
Uit recent onderzoek van DNB 5 tips voor verduurzamen zonder lage inkomens te raken (dnb.nl) blijkt dat in 2020 2,5% van de huishoudens én een laag inkomen en vermogen had én een groot deel van het inkomen aan de energierekening kwijt was. Bij de gemiddelde prijzen van 2022 groeit dit aandeel tot 13% van alle huishoudens.
Wat kenmerkt deze groep?
Een deel van de huishoudens kan hun woning niet ingrijpend verduurzamen omdat ze huurder zijn of omdat ze de middelen niet hebben. Gemeentes bieden ondersteuning, zoals de Fixbrigade in Amsterdam.
Ons advies aan de beleidsmakers
Enige vorm van compensatie door de overheid volgend jaar lijkt onvermijdelijk, maar maak deze wel gericht op de lage inkomens zodat het budgettair beheersbaar blijft en verduurzamingsprikkels grotendeels in stand blijven. 5 tips voor verduurzamen zonder lage inkomens te raken (dnb.nl)
Percentage van alle huishoudens
Bron: DNB, CBS microdata
Noodzaak verduurzaming voor iedereen
Onze studie laat zien dat een kwart van de huishoudens blootstaat aan de risico’s van een forse overstroming uit rivieren of de zee en dat 18% in de zomer blootstaat aan zeer hoge temperaturen. Het kabinet loopt momenteel achter op het doel om de CO2-reductie in 2030 60% gereduceerd te hebben t.o.v. 1990. Er zijn ingrijpende keuzes nodig om dit doel te behalen. Verschillende ministeries geven hiervoor gezamenlijk een uitgebreid palet aan opties.
Ons advies aan de beleidsmakers
In het algemeen hebben alle Nederlandse huishoudens baat bij een ambitieus klimaatbeleid, maar maatwerk is noodzakelijk. Beleid voor de meest kwetsbare groepen pakt anders uit dan voor minder kwetsbare groepen. Verstandig economisch beleid (zoals prijsprikkels voor verduurzaming) werkt goed voor het gemiddelde huishouden, maar minder goed voor huishoudens met een kleine portemonnee. Als zij geen geld hebben om te verduurzamen en zo hun energierekening naar beneden te brengen, wordt hun kwetsbaarheid juist vergroot. Voor deze groepen is dus beleid op maat nodig.
Klaas Knot sprak met Takerou Minami van Nikkei over monetair beleid en financiele stabiliteit. Het interview is gepubliceerd op 30 april 2024.
Lees meer Interview Klaas Knot in NikkeiDe hoge inflatie, die ervoor zorgde dat alles stukken duurder werd de afgelopen jaren, is aan het dalen. Het is verleidelijk om te denken dat daarmee een einde is gekomen aan de dure boodschappen, maar die vlieger gaat niet op.
Lees meer De inflatie is gedaald, wordt alles nu goedkoper?De arbeidsmarkt dreigt vast te lopen. Er is veel werk, maar er zijn weinig mensen. En dat probleem lijkt de komende jaren alleen maar groter te worden. Dus moet er iets gebeuren. Maar wat? En gaat Artificial Intelligence hierbij helpen?
Lees meer De arbeidsmarkt: veel werk, weinig mensenEen kalme start is er niet bij voor het nieuwe kabinet. Er liggen belangrijke kwesties te wachten om opgelost te worden. In onze podcastserie komen ze een voor een aan bod, zo ook de krappe arbeidsmarkt.
Lees meer De vier grote dilemma’s voor een nieuw kabinetOm de gebruiksvriendelijkheid van onze website te optimaliseren, maken wij gebruik van cookies.
Lees meer over de cookies die wij gebruiken en de gegevens die we daarmee verzamelen in onze cookie-policy.