SEPA en IBAN-discriminatie

U heeft gesolliciteerd bij een instelling in Nederland en bent aangenomen. Om uw salaris te kunnen ontvangen geeft u uw IBAN aan uw nieuwe werkgever op. U houdt de betreffende betaalrekening (in euro’s) aan bij een bank in een ander land van de EU/EER, bijvoorbeeld in Duitsland. Uw nieuwe werkgever weigert echter uw betaalrekeningnummer omdat uw werkgever alleen op Nederlandse IBAN’s (IBAN’s die beginnen met de landcode ‘NL’) wil uitbetalen.

Hier is sprake van IBAN discriminatie. Volgens de SEPA-verordening is dat het geval als er een IBAN uit een ander land van de EU/EER wordt geweigerd voor het overboeken (via overschrijving of incasso) van een bedrag in euro’s tussen de betaalrekening van de betaler en die van de begunstigde. Het opgeven van uw Duitse IBAN (die begint met de landcode ‘DE’) aan uw werkgever heeft als doel om uw salaris op uw betaalrekening te kunnen ontvangen. De betaler (uw nieuwe werkgever) is een instelling. Die kan door DNB worden aangesproken op een overtreding van de SEPA-verordening.

Een bedrijf of instelling in de EU/EER kan zelf bepalen op welke manier er betaald wordt. Het kan er bijvoorbeeld voor kiezen om een automatische incasso (in euro’s) aan te bieden voor de betaling van hun product of dienst. Als een bedrijf of instelling dat doet, dan moet zij alle IBAN’s die zijn uitgegeven in de EU/EER als betaalrekening accepteren waarvan zij zal incasseren. Doet het bedrijf of instelling dat niet, dan is er sprake van IBAN-discriminatie.

U heeft een betaalrekening die u aanhoudt bij bijvoorbeeld een bank in België en uw IBAN begint daarom met de landcode ‘BE’). U wil graag een spaar- of beleggingsrekening bij een financiële instelling in Nederland openen. Die instelling weigert echter uw Belgische IBAN om als vaste tegenrekening voor de te openen spaar- of beleggingsrekening te fungeren.

Volgens de SEPA-verordening is er sprake van IBAN-discriminatie als een in de EU/EER gevestigd bedrijf of instelling een IBAN uit een ander land van de EU/EER weigert voor het overboeken (via overschrijving of incasso) van een bedrag in euro’s tussen de betaalrekening(en) van het bedrijf of instelling en die van de tegenpartij.

Vanaf een betaalrekening kunt u betalingen aan derden doen en/of betalingen van derden ontvangen. Met een spaarrekening kunt u in de regel geen betalingen aan derden doen, maar enkel naar een vaste vooraf door u opgegeven tegenrekening. Hierdoor is een spaarrekening geen betaalrekening. Hetzelfde geldt voor een beleggingsrekening. Als het gaat om het overboeken van bedragen van een spaar- of beleggingsrekening naar een betaalrekening of andersom, is daarom het verbod op IBAN-discriminatie niet van toepassing.

Een elektronisch betaalverzoek bevat meestal een betaallink of QR-code. Door daarop te klikken (betaallink) of die te scannen (QR-code) kan de betaler het bedrag veelal in zijn vertrouwde online bank app op een gemakkelijke manier betalen. Dit omdat het rekeningnummer van de begunstigde en (vaak) ook het bedrag al vooral in de betaalopdracht zijn ingevuld. Betaalverzoeken vallen echter volgens de SEPA-verordening niet onder het verbod op IBAN-discriminatie. Dit omdat betaalverzoeken niet noodzakelijk of verplicht zijn voor het via de betaalrekening doen en ontvangen van overschrijvingen en/of betalen via automatische incasso’s.

Ook moet er volgens de SEPA-verordening bij IBAN-discriminatie sprake zijn van een overboeking via overschrijving of incasso tussen een betaler en begunstigde. Een bedrijf of instelling die het betaalverzoek in operationele zin uitvoert is zelf niet de betaler of uiteindelijk begunstigde. De SEPA-verordening ziet alleen op overschrijvingen en incasso’s (in euro) die direct via de IBAN’s van de betaler en de begunstigde plaatsvinden.

Volgens de SEPA-verordening mogen in de EU/EER gevestigde bedrijven en instellingen betaalrekeningnummers (IBAN’s) die in andere landen in de EU/EER zijn uitgegeven niet weigeren

voor het doen of ontvangen van een overboeking (via overschrijvingen en/of automatische incasso) in euro’s. De SEPA-verordening schrijft echter niet voor op welke wijze het opgeven en registreren van in andere landen van de EU/EER uitgegeven betaalrekeningnummers (IBAN’s) moet gebeuren.

Bedrijven en instellingen kunnen daarom zelf kiezen op welke manier de IBAN door hun klanten kan worden opgegeven. Dat hoeft bijvoorbeeld niet alleen online, maar kan ook via andere kanalen, waaronder de telefonische klantenservice of in een fysieke winkel of servicepunt. Het kan dus zo zijn dat in een onlineformulier enkel IBAN’s beginnend met landcode ‘NL’ kunnen worden opgegeven, maar dat het bedrijf of de instelling via bijvoorbeeld de telefonische klantenservice ook IBAN’s uit andere EU/EER-landen accepteert. Dan moet het bedrijf of de instelling in kwestie dat wel duidelijk op haar betreffende onlineformulier vermelden.

Betalingen die u met uw debitcard (betaalpas) of creditcard doet om uw aankopen bij online en fysieke verkooppunten mee af te rekenen, vallen niet onder de SEPA verordening en daarmee ook niet onder het verbod op IBAN-discriminatie. Hetzelfde geldt voor geldopnames bij geldautomaten of bankkantoren.