De inflatie in Nederland steeg in maart tot bijna 12%. De Nederlandsche Bank krijgt daar veel vragen over. Een interview met econoom Minke van der Heijden over de hoge inflatie en het rentebeleid van de ECB.
Aan de pomp betalen we de hoofdprijs. En ook de prijzen van veel andere producten schieten omhoog. De inflatie was in maart 11,7% volgens het CBS. Zo’n hoge inflatie hebben we sinds de oliecrisis in 1975 niet meer meegemaakt. Komt dat allemaal weer door de sterk gestegen energieprijzen?
“Grotendeels wel. De olie- en gasprijzen waren al enorm gestegen in het laatste half jaar. In maart zijn ze omhooggeschoten door de oorlog in Oekraïne. In een jaar tijd zijn de energieprijzen voor consumenten bijna verdubbeld, ten opzichte van maart 2021. Vooral de prijzen van gas en elektra zijn hard gestegen. Van de totale inflatie van bijna 12% komt tweederde - 8,4% - door de gestegen energieprijzen.”
Voor onze dagelijkse boodschappen, een avondje uit of een nieuwe fiets moeten we ook steeds meer betalen. Is dat door de problemen met de levering van producten in de nasleep van de coronacrisis? Of speelt er meer?
“Ja vooral de prijzen van duurzame consumptiegoederen, zoals een fiets of wasmachine, zijn gestegen. Dat komt door de problemen met de levering van onderdelen en grondstoffen. Na de coronacrisis moesten veel fabrieken weer opstarten en moest het internationale transport weer op gang komen. Dat leidde tot schaarste en hogere prijzen. Begin dit jaar leek het weer beter te gaan met de levering van producten. Maar door de oorlog in Oekraïne zijn de prijzen van grondstoffen pijlsnel omhooggegaan. En omdat we niet meer handelen met Rusland zijn er nieuwe problemen in de levering van goederen. Rusland en Oekraïne zijn grote exporteurs van onder andere graan en zonnebloemolie. Die export ligt nu ook stil. Daarom zijn nu ook de voedselprijzen hard aan het stijgen.”
De Europese Centrale Bank streeft naar prijsstabiliteit: een inflatie van 2%. Met die 12% zitten we daar nu wel heel erg ver boven, toch?
“Ja, vooral in Nederland en de Baltische Staten is de inflatie op dit moment heel hoog. Voor Nederland komt dat omdat we sterk afhankelijk zijn van gas. De gemiddelde inflatie in het hele eurogebied ligt wat lager, maar nog altijd hoog: 7,5%, ver boven het inflatiedoel van de centrale bank. De ECB heeft geen invloed op de olieprijzen van vandaag en streeft er daarom naar de inflatie stabiel te houden op de middellange termijn, zeg over 2 à 3 jaar. De ECB verwacht dat de inflatie dit jaar hoog zal blijven. Voor 2023 en 2024 is nog veel onzeker, maar de verwachting van de centrale bank en andere partijen is dat de inflatie in 2024 rond 2% zal uitkomen. Of die verwachting uitkomt, hangt onder andere af van de loonontwikkeling en hoe lang de oorlog in Oekraïne gaat duren.”
Wat kan de Europese Centrale Bank nu doen? Met een renteverhoging krijg je de energieprijs niet omlaag…
“Klopt, een hogere rente heeft geen invloed op de energieprijzen. Maar de ECB wil voorkomen dat hoge energieprijzen al teveel doorwerken in hogere prijzen van andere goederen en diensten. De ECB is daarom al begonnen haar beleid aan te passen. Zo is besloten de aankoopprogramma’s af te bouwen. Plan is deze in het derde kwartaal van dit jaar te beëindigen. Daarna kan de ECB de beleidsrente verhogen. Met een renteverhoging kan de centrale bank de inflatie drukken. Maar het is nu nog onbekend of en zo ja wanneer de ECB de rente gaat verhogen. Ook het gedrag van consumenten kan effect hebben. Op dit moment zijn veel mensen zoveel geld kwijt aan de dagelijkse boodschappen en de energierekening thuis, dat ze veel andere aankopen gaan uitstellen. Die dure fiets kopen ze voorlopig niet. En dat zet ook, vanzelf, een rem op de inflatie.”
CBS meet de inflatiecijfers
Het Centraal Bureau voor de Statistiek houdt de inflatiecijfers in Nederland bij. Elke maand publiceert het CBS de nieuwste cijfers. In deze publicatie legt het CBS uit hoe de inflatie wordt berekend.
Meer lezen
Lees meer over de inflatie, het rentebeleid van de ECB en de gevolgen van de oorlog in Oekraïne voor de economie.
De hoge inflatie heeft een sterke invloed gehad op de recente loongroei. Over het algemeen werkt de stijging van de lonen echter niet volledig door naar de prijzen, wat aangeeft dat de kans op het ontstaan van een loon-prijsspiraal klein is. Dat blijkt uit een nieuwe Analyse van DNB.
Lees meer Nieuw onderzoek bevestigt kleine kans op loon-prijsspiraal
In een interview van Wouter van Bergen en Martin Visser van De Telegraaf sprak Klaas Knot over het ondernemingsklimaat in Nederland, arbeidsmigratie en de problemen op de woningmarkt: ‘Er moet gewoon gebouwd worden. Dat is de enige oplossing.’
Lees meer Interview Klaas Knot in De Telegraaf
‘De inflatie is weer bijna onder controle, zonder dat we noemenswaardige schade aan de economie hebben toegebracht in de vorm van een echte recessie. Volledige werkgelegenheid is behouden.’ Dat zei Klaas Knot in een interview met Marijn Jongsma en Joost van Kuppeveld van Het Financieele Dagblad.
Lees meer Interview Klaas Knot in Het Financieele Dagblad
Op 16 januari 2024 schoof Klaas Knot, samen met Pieter Hasekamp van het Centraal Planbureau en Bas van den Dungen van het ministerie van Financiën, aan bij de formatiegesprekken om te spreken over de stand van de economie.
Lees meer Slideshow Klaas Knot bij de formatiegesprekken
