Blog Maarten Gelderman - Houdt er eigenlijk ook iemand toezicht op DNB?

Op het moment dat ik dit blog schrijf, zit ik te wachten op drie toezichtrapporten. Nu zult u vragen wat daar zo vermeldenswaardig aan is: we zijn toch toezichthouder? In dit geval gaat het echter niet om rapporten van ons, maar rapporten over ons. Een extern bureau heeft in opdracht van het Ministerie van Financiën gekeken naar ons functioneren als “zelfstandige bestuursorganisatie”, zoals dat in mooi Haags jargon heet. De Europese Banken Autoriteit (EBA) kijkt of ons integriteitstoezicht wel streng genoeg is en ook de Raad van Europa is digitaal langs geweest om te kijken naar ons integriteitstoezicht.

Toezicht op toezicht

Dat is nog maar het begin van een lange rij. Niet schrikken: later dit jaar komt de Financial Action Task Force langs om te kijken naar de kwaliteit van ons integriteitstoezicht. De International Association of Insurance Supervisors heeft gekeken naar de kwaliteit van ons verzekeringstoezicht en komt binnenkort nog een keer terug voor een verdiepingsslag. Ook EIOPA (de Europese Verzekerings- en Pensioenautoriteit) en de EBA houden toezicht op de toezichthouders. Dit doen ze met brede onderzoeken die bekend staan als peer reviews. Als zij vermoeden dat we ons niet aan Europese regelgeving houden kunnen ze bovendien een gerichte en diepgaandere Breach of Union law procedure starten. Vervelender kan het voor een toezichthouder bijna niet worden. Ook het IMF, de FSB en de Algemene Rekenkamer komen af en toe met een kritische blik op bezoek en ik vergeet vast nog wel iemand.

De Romeinen hadden er al een uitdrukking voor: quis custodiet ipsos custodes? oftewel wie bewaakt de wachters zelf. Dat ging overigens over het probleem dat je een bekende kunt vragen over de kuisheid van je vrouw te waken, maar wat nou als die bekende zelf snode plannen heeft? O tempora, o mores. Hoe dat probleem is opgelost, weet ik niet, maar u kunt gerustgesteld zijn: op ons wordt toezicht gehouden.

De wachter onder toezicht

Het is boeiend te zien wat er gebeurt als wij van toezichthouder zelf, onder toezicht gestelde worden. Ja, u leest tussen de regels door goed, we worden er soms een beetje nukkig van: moeten er echt drie autoriteiten komen kijken naar integriteitstoezicht? Waarom moeten we twee keer dezelfde gegevens net op een andere manier aanleveren? Ik kan u verder verzekeren dat er af en toe wordt geklaagd dat de leden van zo’n inspectieteam helemaal niet begrijpen hoe de zaken in Nederland werken. En in zo’n team zit ook altijd wel iemand met te weinig ervaring. Het was toch fijner geweest als die persoon in een ander land wat geoefend had. En, niets menselijks is ons vreemd, een project dat maar niet af wilde komen, is net voor het inspectieteam langs komt eindelijk klaar. Allemaal vergelijkbaar met wat we ook in reactie op ons eigen toezicht zien.

Toezicht op de buren

En toch is al dat toezicht nuttig, maar niet altijd leuk. De reden is eenvoudig. Toezicht is en blijft een uiting van wantrouwen. De meeste mensen doen hun werk naar eer en geweten, of dat nu bij ons is, of in de sector. Dat een derde dan komt kijken of je het wel goed doet, voelt altijd wat onaangenaam. Tegelijkertijd zou ik me grote zorgen gaan maken als er geen toezicht werd gehouden op sommige van onze buitenlandse collega’s. Net zoals financiële instellingen ons bij herhaling vragen vooral eens te gaan kijken bij de concurrent.

Kortom, die wachter is zo gek nog niet. Een wachter over die wachter evenmin. Een beetje lastig is het wel. Dan schept het weer moed dat de uitdrukking quis custodiet ipsos custodes eerder aan Asterix en Obelix doet denken, dan aan een toezichtrapport. En ik kan u verzekeren: de nieuwe Asterix is zeker het lezen waard.