Tussen dromen en toezichthouden

Enige tijd geleden schreef ik een blog over het Twin Peaks model. Oftewel over de vraag waarom er in vredesnaam twee aparte toezichthouders nodig zijn voor banken, verzekeraars, beleggingsondernemingen en al die andere financiële instellingen: AFM en DNB. Dat leidt alleen maar tot nodeloze verwarring, zou de wereld niet veel overzichtelijker zijn met een toezichthouder?

Twin Peaks

Het mooie antwoord was dat we in Nederland het Twin Peaks model kennen, met aan de ene kant de prudentiële toezichthouder DNB die gaat over de financiële gezondheid van instellingen. En aan de andere kant de AFM, die houdt toezicht op het gedrag. Omdat de belangen tussen prudentieel en gedragstoezicht tegengesteld kunnen zijn, is dat bij aparte autoriteiten belegd. In de toelichting op de wet staat het heel mooi: als je beide rollen combineert, is het risico reëel dat een van beide elementen ondersneeuwt. Iets minder mooi gezegd: de toezichthouder kan zo druk bezig zijn met de gezondheid van de instelling, dat niet gekeken wordt of klanten nog wel netjes worden behandeld. Omgekeerd kan de toezichthouder zo veel klachten krijgen van onzorgvuldig behandelde klanten, dat er geen tijd overblijft om nog naar de gezondheid van de instelling te kijken.

Perfect?

Kortom, perfect geregeld met twee toezichthouders die elkaar mooi aanvullen. Of toch niet? Helaas, zoals Willem Elsschot al wist: “tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren, en ook weemoedigheid.” Nu ging dat over een man die tot de conclusie was gekomen dat het wel handig zou zijn om zijn vrouw te vermoorden. Dat soort situaties komen we in het toezicht gelukkig niet tegen. Maar ook bij ons is niet alles koek en ei en ook die Twin Peaks doen het niet altijd naar behoren (en – voor liefhebbers van de TV-serie– Laura Palmer had graag wat meer praktische bezwaren en weemoedigheid gezien).

Drugsgeld en plof-BV

Want naast die twee pieken zijn er in de praktijk ook heuveltjes waar verschillende doelen tot een andere voorkeuren kunnen leiden. DNB heeft meer taken dan alleen prudentieel toezicht. Zo zijn we ook verantwoordelijk voor de goede werking van het betalingsverkeer en houden witwastoezicht. Idealiter versterken al die rollen elkaar, maar tussen droom en daad…  Het voldoen aan anti-witwasregelgeving is kostbaar, en daar zit altijd een spanning met het verdienmodel van banken. Voor een goede werking van het betalingsverkeer heb je het liefst dat contant geld onbeperkt wordt geaccepteerd, maar wat nou als de coke er nog aan zit? En je zou liefst zien dat iedere onderneming automatisch een bankrekening kan krijgen. Maar ja, dat is dan ook de plof-BV die wordt opgericht om Btw-fraude mee te plegen (bijna 12 miljard euro per jaar, schat Europol). En ook de boef die met helpdeskfraude arme medeburgers van hun zuur verdiende spaargeld probeert te beroven. Kortom, de belangen lopen niet altijd parallel en ik wil niet verhullen dat we daar intern soms stevig over discussiëren. En dat is maar goed ook. Zo wordt ook binnen één instelling aan de verschillende rollen recht gedaan.

Klantbelang

En we horen natuurlijk ook hoe vervelend veel mensen de witwascontroles vinden. Ze hebben niet het gevoel dat bij het bestrijden van witwassen het klantbelang centraal staat en ontdekken pas dat de bank ook een helpende hand biedt als ze slachtoffer van fraude dreigen te worden (ja, dan is het toch wel aardig dat de bank af en toe meekijkt en ongebruikelijke transacties signaleert). We krijgen oproepen om contante transacties boven een bepaald bedrag te verbieden, en onder een bepaald bedrag automatisch goed te keuren. We komen er niet eens aan toe om vast te stellen of dat wel zo’n mooie droom is, want tussen die droom… U raadt het al, staat de wet in de vorm van de Wwft en daar moeten de banken en ook wij zelf ons gewoon aan houden. Dat maximum zou er met een toekomstige herziening van de wet overigens best eens kunnen komen.

Nagelknipper

We horen ook de geluiden dat klanten per saldo de kosten van het tegengaan van witwassen betalen. Maar die klanten zijn ook burgers en die draaien anders ook op voor de gemiste belastingopbrengsten, maar dat is veel minder zichtbaar. En ja, dat je als eerlijke burger wordt gecontroleerd, voelt niet fijn. Het lijkt een beetje op de poortjes op het vliegveld. Daar kan een nagelknipper in je koffer er toe leiden dat je die hele koffer uit moet pakken, terwijl die nagelknipper gewoon mee mag in het vliegtuig. We zouden allemaal – wij, maar zeker ook de banken – graag zien dat het alarm niet afging voor een nagelknippertje, maar tussen droom en daad staan weer die wetten in en hier vooral de praktische bezwaren.

Weemoedigheid

Iedereen zou graag een systeem zien dat niet onterecht alarm slaat, maar de echte boeven wel blijft vangen. En natuurlijk wordt daar aan gewerkt. Ook voor banken is het goedkoper om onschuldige klanten niet te hoeven bevragen. En ook nog eens beter voor de relatie. Dat leidt dan ook weer tot voorstellen om meer gegevens te delen en dat kan vast helpen, maar dan is de privacy weer in het geding. Tussen droom en daad…

En als bloggende toezichthouder kan je dan niet anders dan met enige weemoedigheid constateren dat je nooit iedereen tevreden kan stellen. Maar blijven dromen dat het ooit wel lukt mag gelukkig wel.