Duurzame zorgverzekeringssector vraagt om extra inspanningen

Dat stelt De Nederlandsche Bank (DNB) in een vandaag verschenen rapport over de stand van zaken in de zorgverzekeringssector, getiteld ‘Visie op de toekomst van de Nederlandse zorgverzekeraars’.

Het rapport brengt de belangrijkste ontwikkelingen in kaart binnen de zorgverzekeringssector. DNB doet daarbij aanbevelingen om een duurzame en maatschappelijk dienstbare zorgverzekeringssector te borgen. Het huidige zorgstelsel, met gereguleerde marktwerking, wordt daarbij als gegeven beschouwd.

Ruimte voor inzet buffers zorgverzekeraars neemt af

Een stabiele zorgverzekeringssector is erbij gebaat dat zorgverzekeraars hun kapitaalpositie op peil houden. Dat voorkomt dat zij de premie fors moeten verhogen bij (onverwachte) tegenvallers. Een forse premieverhoging kan bovendien gepaard gegaan met uitstroom van verzekerden en dit kan de houdbaarheid van het bedrijfsmodel onder druk zetten.

Door een combinatie van gestegen solvabiliteitseisen, dalende resultaten en de inzet van in het verleden behaalde resultaten om premiestijgingen te dempen is het kapitaalsurplus (aanwezige kapitaal boven de solvabiliteitseis) de afgelopen jaren afgenomen. De ruimte voor verdere inzet van de reserves voor premiedemping wordt daarmee kleiner.

Volatiliteit kapitaalpositie zorgverzekeraars stijgt

Uit de analyse van DNB blijkt dat uiteenlopende politiek-juridische en financieel-economische ontwikkelingen de financiële positie en soliditeit van zorgverzekeraars beïnvloeden. Met name de lange doorlooptijden van declaraties en veranderende wet- en regelgeving dragen bij aan onzekerheid over de hoogte van de vergoedingen die zorgverzekeraars moeten uitkeren (de schadelast): de inkomsten vanuit de risicoverevening en de daadwerkelijke zorgkosten worden in bepaalde gevallen met een vertraging van twee tot drie jaar afgerekend. Mede hierdoor blijft het correct inschatten van de inkomsten en uitgaven voor het komende jaar voor veel zorgverzekeraars lastig.

De afbouw van de ex-post risicoverevening vergroot daarnaast de volatiliteit van de kapitaalpositie. Zorgverzekeraars dragen steeds meer risico’s zelf: er worden minder kosten nagecalculeerd. De ex-ante bijdrage die zorgverzekeraars ontvangen sluit voor bepaalde zorgsoorten echter (nog) niet goed aan bij de verwachte zorgkosten. De beperktere voorspellende waarde van het vereveningssysteem speelt onder meer voor zorg die recent is overgeheveld naar de Zorgverzekeringswet (Zvw). Dit leidt tot extra onzekerheid in het bedrijfsresultaat.

DNB pleit daarom voor een snellere afrekening van schadejaren en verdere verbetering van het risicovereveningsysteem om financiële onzekerheid te verkleinen. Daarnaast vragen deze ontwikkelingen van zorgverzekeraars scherper risicomanagement en robuust kapitaalbeleid om een duurzame en stabiele zorgverzekeringssector te borgen.

Kapitaaleisen zorgverzekeraars moeten aansluiten op werkelijke risico’s

Toezichthouders en beleidsmakers moeten er op hun beurt voor zorgen dat de wettelijke (kapitaal)eisen blijven aansluiten op de daadwerkelijke risico’s van zorgverzekeraars. Alle veranderingen in het speelveld voor de zorgverzekeraars vragen om een periodieke evaluatie en eventuele aanpassing van de kapitaaleisen op basis van nieuwe gegevens. Het is daarbij van belang om ook in Europees verband te blijven wijzen op de specifieke karakteristieken van de Nederlandse zorgverzekeringssector om passende kapitaaleisen vanuit Solvency-II te borgen. Het is verder ook aan de verschillende toezichthouders om hun onderlinge samenwerking te verbeteren en daarmee de toezichtdruk voor zorgverzekeraars waar mogelijk te verlagen. Dit past binnen de bredere trend naar meer proportioneel toezicht.

Meer aandacht voor preventie en zorgkostenbeheersing wenselijk

De zorgkosten zullen de komende jaren naar verwachting fors stijgen. De druk op de financiering van de zorg, en daarmee op de betaalbaarheid en solidariteit, neemt toe. Kostenbeheersing wordt daarom steeds belangrijker en zorgverzekeraars moeten scherpe keuzes maken voor een duurzaam bedrijfsmodel. Selectieve inkoop en meerjarenafspraken met inzet op gepast zorggebruik, preventie, advisering en slim gebruik van data en ICT kunnen daar belangrijke bouwstenen voor zijn. Advisering en preventie bieden ook mogelijkheden voor zorgverzekeraars om zich te onderscheiden. Beleidsmakers kunnen hierbij de mogelijkheden onderzoeken om kostenbeheersing en investeringen in preventie te stimuleren, bijvoorbeeld door meerjarige verzekeringspolissen mogelijk te maken zodat investeringen in preventie meer lonend kunnen worden.