DNB wordt de resolutieautoriteit voor Nederlandse centrale tegenpartijen

Wat doet een CCP?

 Een centrale tegenpartij is een instelling die veelal door de markt is opgezet om het tegenpartijrisico te verlagen van financiële partijen die met elkaar handelen. Effecten- en derivatentransacties hebben vaak als kenmerk dat de verplichtingen op een later tijdstip worden afgewikkeld dan dat de handelstransactie plaatsvindt. In de tussenliggende periode bestaat de kans dat één van beide partijen zijn verplichting niet kan nakomen, waardoor de andere partij ook in de problemen kan komen. Om dit tegenpartijrisico te verminderen plaatst een CCP zich tussen de koper en de verkoper. De CCP wordt zo de nieuwe tegenpartij van de koper en van de verkoper, met als gevolg dat er geen directe financiële relatie meer bestaat tussen de twee oorspronkelijk handelende partijen. Doordat de centrale tegenpartij dit voor een veelvoud van transacties doet en hierdoor de mogelijkheid krijgt om transacties te netteren, wordt het algehele risico in de markt kleiner. CCP’s vervullen daarmee een cruciale functie in het financiële stelsel.

Waarom een nieuw resolutieraamwerk?

 Door het gebruik van CCP’s zijn banken, pensioenfondsen en verzekeraars minder kwetsbaar voor het risico dat hun tegenpartij haar verplichtingen niet nakomt. CCP’s dragen daarmee bij aan een stabieler financieel systeem. Sinds de financiële crisis is het gebruik van CCP’s gepromoot, en zijn CCP’s steeds belangrijker geworden. Zo is er wetgeving gekomen die de centrale afwikkeling van bepaalde derivaten via CCP’s verplicht stelt. Daarom is het belangrijk dat als een CCP dreigt om te vallen of omvalt, eventuele kritieke functies behouden blijven. Dit om te voorkomen dat het financiële systeem ontwricht raakt, bijvoorbeeld doordat transacties niet kunnen doorgaan en dit falen zich binnen de financiële markt verspreidt. Een speciaal afwikkelingskader voor CCP’s, naast het bestaande kader voor banken, bepaalde beleggingsondernemingen en verzekeraars, moet daarom bewerkstelligen dat de kans op en de gevolgen van het falen van een CCP zo klein mogelijk zijn.

Toezicht, herstel en resolutie

Binnen de Europese Unie zijn er wettelijke kaders voor toezicht, herstel en resolutie van CCP’s. Sinds 2012 is de Europese Marktinfrastructuur verordening (EMIR) van kracht, die o.a. eisen stelt aan het risicomanagement van CCP’s. Ook voorziet deze verordening in een geharmoniseerd toezichtkader. DNB is, samen met de AFM, de toezichthouder op Nederlandse CCP’s. Daarnaast wordt via Europese toezichtcolleges veel samengewerkt met andere Europese toezichthouders, de Europese Autoriteit voor effecten en markten (ESMA) en de Europese Centrale Bank (ECB).

De Europese Verordening voor herstel en afwikkeling van centrale tegenpartijen beoogt CCP’s nog robuuster te maken door hen te verplichten een herstelplan op te stellen. In de herstelplannen geeft de CCP aan hoe zij, indien zij de prudentiële regels doorbreekt of dreigt te doorbreken, weer tot een gezonde bedrijfsvoering komt. Het is de taak van DNB om, samen met de reeds bestaande toezichtscolleges onder EMIR, de herstelplannen goed te keuren.

Daarnaast krijgt DNB een nieuwe taak om als resolutieautoriteit van Nederlandse centrale tegenpartijen een afwikkelingsplan op te stellen. Op basis van dit afwikkelingsplan kan de resolutieautoriteit ingrijpen indien ook met toepassing van de bovengenoemde herstelplannen niet kan worden teruggekeerd naar een gezonde bedrijfsvoering. Het afwikkelingsplan beschrijft welke afwikkelingsinstrumenten, in verschillende scenario’s, toegepast zouden kunnen worden. Dit betreft altijd een uiterste oplossing én alleen wanneer een eventueel faillissement te grote gevolgen zou hebben voor de economie, financiële stabiliteit of overheidsfinanciën. 

Onafhankelijk

Binnen DNB staat de CCP-resolutietaak onafhankelijk van het CCP-toezicht en het bankentoezicht. Enerzijds omdat DNB met CCP-resolutie een ander doel nastreeft dan met toezicht op CCP’s. Anderzijds omdat de onder DNB toezicht staande (grote) banken klant (clearing member) zijn bij de CCP. De CCP-resolutietaak is ook operationeel onafhankelijk opgezet - in termen van staf, rapportagelijnen en besluitvormingsprocessen – van CCP-toezicht en bankentoezicht.