Fabienne Fortanier: “Goede statistieken extra belangrijk in tijd van desinformatie”

Woensdag 20 oktober is de Europese dag van de statistiek. Een dag van de statistiek… is statistiek nou echt zo belangrijk?
"Jazeker! Goede en onafhankelijke statistieken geven ons een objectieve basis bij discussies, bijvoorbeeld over gewenst beleid. Dat is in deze tijden van een overvloed aan informatie én desinformatie belangrijker dan ooit. Ook tijdens de coronapandemie hebben we bijvoorbeeld gezien wat er gebeurt als er zonder veel begrip allerlei cijfers worden gebruikt. Zonder objectieve cijfermatige basis waar je naar kan teruggrijpen, kan je moeilijk een discussie voeren als je het niet met elkaar eens bent. Dan zit iedereen al snel vast in zijn of haar eigen Facebook-, Twitter- of YouTube-bubbel. 

Ik vind het dan ook niet meer dan terecht dat we in Europa één dag per jaar expliciet stilstaan bij het belang van goede statistieken. Daarmee zetten we ook de medewerkers in het zonnetje die daar aan werken bij de ECB, bij Eurostat, bij de nationale statistiekbureaus en nationale centrale banken. Waaronder natuurlijk de ongeveer 90 DNB-collega's die bij onze divisie Statistiek elke week weer werken aan het goed beschrijven van de Nederlandse economie en financiële sector.”

Waarom maakt DNB eigenlijk statistieken. Kunnen we dit niet aan het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) overlaten?
"Het klopt dat er in Nederland twee statistiekautoriteiten zijn: CBS en DNB. Wij stellen samen de statistieken over de Nederlandse economie en het financiële stelsel samen. Daarbij werken we heel nauw samen. Zo heeft een aantal CBS’ers een toegangspas om te werken bij DNB en andersom.

DNB beschrijft daarbij de Nederlandse financiële sector en publiceert de betalingsbalans, het overzicht van transacties van Nederland met het buitenland. Wij zijn in de beste positie om dit te doen vanwege onze kennis over de financiële sector. Daarnaast gebruiken we deze statistieken ook voor onze andere DNB-kerntaken. En ook niet onbelangrijk, het is een wettelijke taak van DNB." 

Hoe doe je dat eigenlijk, de Nederlandse economie en financiële sector beschrijven?
"In de kern probeer je als statistiekmaker een uitspraak in cijfers te doen over hoe de economie en financiële sector als geheel in elkaar zit. Daarbij geldt: it's a simple idea, but it quickly gets complicated. Dit jaar ben ik voorzitter van een strategische expertgroep van het CBS die zich buigt over hoe je de Nederlandse economie zou moeten meten. Daar vliegen de complexiteiten elke vergadering weer om je oren: hoe meet je digitalisering of verduurzaming van de economie, de opkomst van fintech en nieuwe businessmodellen, en de verdeling van inkomens en vermogen?

Over sommige onderdelen van de economie hebben we goede informatie, zoals de bankensector, maar over andere niet. Hoe meet je bijvoorbeeld de activiteiten van de meer dan tienduizend bv's die zijn opgezet om vluchtige kapitaalstromen door Nederland te sluizen? Of de rol in de economie van digitale dienstverleners als Uber, Amazon en eBay, die vaak niet eens een Nederlandse vestiging hebben? Door alle beschikbare bronnen te combineren en waar nodig informatie bij te ramen, maken we daar een beste inschatting van. 

Daarnaast heb je constant te maken met de vraag hoe je datgene wat je ziet, het beste kan duiden en classificeren. Is een grote transactie een directe investering of een portefeuille-aankoop? Zien we deze onderneming als een financiële instelling of een niet-financieel bedrijf? Internationaal hebben we daar statistische regels over afgesproken, maar die passen lang niet altijd eenduidig op de praktijk die je waarneemt. Terwijl de keuze wel invloed heeft op de beleidsconclusies die vervolgens getrokken worden."