Forse daling omvang negatief renderende Nederlandse obligaties

De afgelopen jaren renderen steeds meer obligaties negatief. Sinds de aankondiging van het ECB aankoopprogramma van staatsobligaties begin 2015 zijn obligaties met een negatief rendement een belangrijk fenomeen op Europese obligatiemarkten. Zo daalde het verwacht rendement op Nederlandse staatsobligaties met een resterende looptijd van tien jaar medio 2019 voor het eerst tot onder de 0%. Wanneer obligaties negatief renderen betekent dat financiering relatief goedkoop is voor uitgevende partijen op zoek naar kapitaal. Daarentegen moeten beleggers in deze obligaties genoegen nemen met een laag – en thans in veel gevallen negatief - verwacht rendement.

Nederlandse ingezetenen hebben eind juni 2021 gemeten naar nominale waarde voor EUR 624 miljard aan obligaties uitstaan met een negatieve rente. Het aandeel van obligaties dat negatief rendeert, komt daarmee uit op 32% van de totale Nederlandse obligatiemarkt. In november 2020 werd een piekomvang van EUR 795 miljard bereikt (43% van het totaal). Prijsschommelingen en de daarmee gepaard gaande verwachte marktrentes bepalen in sterke mate de omvang van negatief renderende obligaties, waardoor deze snel en sterk kan wijzigen. Voor de uitgevende partijen staan de rentebetalingen doorgaans vast vanaf de uitgiftedatum. Waar deze betalingen constant zijn over de looptijd, kan het verwachte rendement van obligaties snel en sterk fluctueren door veranderingen in onder andere de marktrenteverwachtingen.

De centrale overheid is, met haar AAA-status, de belangrijkste uitgever van negatief renderende schuld in Nederland. Waar begin 2020 bijna alle (98%) uitstaande staatsobligaties handelden tegen een negatieve rentevergoeding, is dit aandeel per eind juni 2021 teruggelopen tot 74%. Overigens is de daling in absolute zin kleiner, aangezien de omvang van de uitstaande schuld met circa EUR 35 miljard is toegenomen, tot EUR 342 miljard. Het rendement op de 10-jaars staatsobligatie steeg in die periode van bijna -0,5% tot bijna 0%. Ook bij andere sectoren daalde het aandeel van obligaties met een negatieve rente. Zo rendeert EUR 193 miljard van de uitstaande obligaties van banken negatief per eind juni 2021 (43% van de bancaire obligaties), terwijl dit eind december 2020 nog EUR 259 miljard was (59% van het totaal). Niet-financiële vennootschappen in Nederland zijn nog in beperkte mate in staat om kapitaal tegen negatieve rentes op te halen. Zo kent 12% van het uitstaande waarde van de bedrijfsobligaties eind juni 2021 een negatieve rentevergoeding, gelijk aan van EUR 18 miljard. Eind 2020 was dit nog EUR 28 miljard (20% van het totaal).

Obligaties zijn schuldpapier met een oorspronkelijke looptijd bij uitgifte van minimaal een jaar. Nederlandse uitgiftes omvatten alle obligaties door Nederlandse ingezetenen. Uitgevende partijen met grote uitstaande schuld hebben een rapportageplicht aan DNB. DNB publiceert elk kwartaal de emissiestatistiek met gegevens over uitstaand schuldpapier.