Een verzekeringsgarantiestelsel kan zo vormgegeven worden dat het polishouders op betaalbare wijze aanvullende bescherming biedt bij hun verzekering. Dit blijkt uit eigen onderzoek van De Nederlandsche Bank naar de haalbaarheid en betaalbaarheid van zo’n stelsel in Nederland.
© Shutterstock
De minister van Financiën heeft eerder aangekondigd in gesprek te gaan met stakeholders over de wenselijkheid en haalbaarheid van een verzekeringsgarantiestelsel (Insurance Guarantee Scheme, IGS) in Nederland. Een IGS garandeert de waarde van verzekeringspolissen tot een bepaald maximum, zoals het depositogarantiestelsel (DGS) een deel van het spaargeld veiligstelt, en streeft ernaar polissen door te laten lopen. Het is als het ware een verzekering van de verzekeringspolis. In tegenstelling tot ons omringende landen, heeft Nederland geen IGS.
Een IGS kan op verschillende manieren vormgegeven worden. Belangrijke keuzes gaan over welke verzekeringspolissen gedekt worden, de manier waarop het bescherming biedt, de hoogte van de garantie, en de wijze van financiering. Deze keuzes bepalen de haalbaarheid en betaalbaarheid.
Het ligt voor de hand om in ieder geval die verzekeringen te dekken, waarbij polishouders in financiële problemen kunnen komen als hun verzekeraar faalt. Dat zijn langlopende verzekeringen die voor polishouders belangrijk zijn voor pensioenopbouw, of waarvan de uitkeringen noodzakelijk kunnen zijn voor levensonderhoud: levensverzekeringen (inclusief collectieve pensioenverzekeringen), inkomensverzekeringen en uitvaartverzekeringen. Voor schade- en zorgverzekeringen zijn er in de wet al andere oplossingen geregeld, die polishouders beschermen tegen grote verliezen bij een faillissement van de verzekeraar.*
*Dit zijn het Waarborgfonds voor Motor-WA verzekeringen, de verevening via het Zorgverzekeringsfonds voor restitutiepolissen en de wettelijke voorrangspositie van polishouders die al recht hebben op een uitkering van hun schadepolis.
Een IGS kan op drie manieren voor waardebehoud en continuïteit van verzekeringspolissen zorgen:
Door de middelen van een IGS inzetbaar te maken voor al deze drie functies kan het flexibel en doelmatig worden ingezet. Indien de portefeuille van een verzekeraar lastig te verkopen is, kan ervoor gekozen worden om bestaande polissen door te laten lopen tot het einde van het contract, en geen nieuwe polissen meer af te sluiten. Dit wordt in verzekeringsjargon een ‘run-off’ genoemd. Indien er onvoldoende middelen zijn voor een volledige uitkering aan polishouders, kan het IGS deze aanvullen. Het keert in zo’n geval kleinere bedragen uit gedurende de resterende looptijd van de polissen, en niet een groot bedrag in één keer, zoals bij een verkoop of liquidatie in faillissement. Dat maakt opvang van een grote levensverzekeraar met een groot tekort beter financierbaar, omdat de kosten over een langere periode (van soms tientallen jaren) gespreid worden (Figuur 1).
© DNB
De hoogte van de garantie bepaalt de mate van bescherming en daarmee voor een belangrijk deel de kosten van een IGS. Om de bescherming betaalbaar te houden, kan de hoogte van de garantie begrensd worden. Zo kan een maximaal bedrag worden vastgesteld, zoals bij het DGS, dat spaargeld tot EUR 100.000 garandeert. Ook is een plafond denkbaar op basis van een percentage van de poliswaarde. Een maximum van bijvoorbeeld 95% leidt dan tot een eigen risico voor polishouders van 5% van de poliswaarde. Het garantiestelsel in Duitsland kent zo’n ingebouwd eigen risico. Een dergelijke procentuele begrenzing ligt voor de hand, omdat dat de kosten het meest effectief in toom houdt. Polishouders dragen het eerste deel van het tekort bij de verzekeraar immers zelf, en het IGS wordt alleen ingezet in het geval de tekorten dusdanig groot zijn, dat ze forse gevolgen voor polishouders hebben. De polishouder behoudt bovendien een prikkel om bij de keuze voor een polis ook te kijken naar de gezondheid van de verzekeraar.
Het IGS wordt door middel van een heffing van de sector gefinancierd. Verzekeraars kunnen de heffing vervolgens proberen door te belasten aan polishouders bij de verkoop van nieuwe verzekeringen en de heronderhandeling van bestaande collectieve contracten. Een voorgefinancierd fonds kan bijdragen aan het vertrouwen in de werking van het stelsel, en vermijdt een beroep op belastinggeld. Maar in tegenstelling tot het DGS, is bij een IGS de continue en directe beschikbaarheid van grote sommen geld niet vereist. Het DGS moet immers binnen zeven werkdagen het bedrag van de gegarandeerde deposito’s uitkeren, terwijl het IGS meer tijd heeft, en alleen een eventueel tekort aanvult.
De omvang van de voorfinanciering kan bijvoorbeeld gelijk zijn aan de verwachte kosten van een bijdrage aan een verkoop van twee middelgrote levensverzekeraars, of van een aanvulling van uitkeringen in run-off van één grote levensverzekeraar. Bij een tekort van 10% van de verzekeringsverplichtingen van deze verzekeraars en een eigen risico voor polishouders van 5%, zou een fonds van EUR 500 mln. volstaan. Om dit fonds in tien jaar op te bouwen, zou dan een jaarlijkse heffing van EUR 50 mln. vereist zijn.
De heffing van de sector kan zo worden vormgegeven dat verzekeraars die relatief veel risico’s nemen ook relatief meer betalen. Als toezichthouder houdt DNB het risicoprofiel van verzekeraars in de gaten. Een dergelijke risicogebaseerde heffing draagt bij aan het draagvlak voor een IGS.
De vraag of in Nederland een IGS ingevoerd zou moeten worden is aan de politiek. Invoering ervan vereist onderzoek naar veel verschillende implicaties. DNB heeft gekeken naar de vraag of een IGS in Nederland haalbaar en betaalbaar kan zijn. Volgens DNB zijn er vormen van een stelsel denkbaar die op een betaalbare manier polishouders aanvullende bescherming bieden.
DNB Analyse - Haalbaarheid en betaalbaarheid van een Nederlands verzekeringsgarantiestelsel
Het inkomen uit buitenlandse directe investeringen in Nederland dat doorstroomt naar landen met een laag belastingtarief ligt sinds 2020 structureel lager dan voorheen, blijkt uit nieuwe cijfers van DNB. De inkomensstromen met andere landen bleven in dezelfde periode stabieler.
Lees meer Doorstroom naar belastingparadijzen structureel gedaald
Nederlandse hypotheekfondsen ontvingen over de eerste drie kwartalen van 2024 € 2 miljard aan nieuwe inleg van institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen en verzekeraars, blijkt uit cijfers van DNB.
Lees meer Interesse beleggers in Nederlandse hypotheekfondsen neemt verder af
De toegenomen internationale spanningen kunnen een impact hebben op financiële instellingen. Dat zegt De Nederlandsche Bank vandaag bij de presentatie van haar toezichtvisie voor 2025-2028 en een studie naar de effecten van geopolitieke risico’s op financiële instellingen.
Lees meer Groeiende geopolitieke risico’s hebben impact op de financiële sector
Vandaag publiceert De Nederlandsche Bank ‘Weerbaar in een gure wereld’, een onderzoek naar de mogelijke impact van geopolitieke risico’s op financiële instellingen. DNB-econoom Maurice Doll schreef mee aan de studie en vertelt over de belangrijkste bevindingen.
Lees meer ‘Europese samenwerking cruciaal om geopolitieke risico’s het hoofd te bieden’
