Waarom lijden centrale banken momenteel verlies?

Een belangrijke zorg van centrale banken is dat de inflatie te hoog wordt. De afgelopen twee jaar is precies dat gebeurd. Centrale banken hebben daarop gereageerd met renteverhogingen om de inflatie onder controle te krijgen (hoe dat in elkaar zit staat hier). Dat beleid werkt, maar er staat ook een prijs tegenover: het leidt tot verlies bij centrale banken en dus ook bij DNB. 

Wat is het verband tussen rente en de inkomsten van DNB? 

Door de renteverhogingen moeten centrale banken, dus ook DNB, meer rente betalen aan commerciële banken. Die banken stallen geld bij DNB en die betaalt daar rente over. Toen de rente negatief was, verdiende DNB daar aan. Maar nu de rente flink hoger is, betaalt DNB commerciële banken juist veel. 

Aankoopprogramma

Tegelijkertijd stijgen de inkomsten van DNB niet in gelijke mate mee, integendeel. Want toen het in de coronacrisis economisch minder ging, kocht DNB grote hoeveelheden staatsobligaties op. Dat was afgesproken met de andere centrale banken van landen met de euro met als doel de economie aan de praat te houden. Dat aankoopprogramma zorgde voor lage rentes op staatsobligaties, waardoor de Nederlandse overheid en andere overheden goedkoop konden lenen. De inkomsten op die staatsobligaties liggen voor lange tijd vast en stijgen dus niet mee.  

De verliezen zijn geen verrassing 

DNB heeft er rekening mee gehouden dat de rente weer zou gaan stijgen. Daarom zijn we in 2015 begonnen met het opbouwen van extra buffers om deze klap op te kunnen vangen. Op dit moment hebben we ruim 7 miljard euro aan buffers. 

Door de verliezen zullen die buffers de komende jaren stevig slinken. Maar we verwachten niet dat we ‘rood’ komen te staan. Zelfs als dat zou gebeuren, dan nog kunnen we onze taken prima blijven uitvoeren. Daarom hoeft de overheid –  de enige aandeelhouder van DNB – niet financieel bij te springen. Daar hebben we eind 2023  afspraken over gemaakt met de minister van Financiën. 

Daar staat tegenover dat als we weer winst boeken, we die voorlopig niet uitkeren aan de overheid. We  gebruiken die om eerst de buffers weer op te bouwen.    

Overigens heeft DNB sinds de invoering van de euro alles bij elkaar 22,6 miljard euro winst geboekt. Het grootste deel, meer dan 16 miljard euro, hebben we uitgekeerd aan de overheid.