In macro-economische analyses is er veel aandacht voor het gedrag van beleggers in internationale financiële markten. Recent DNB onderzoek laat zien dat naast internationale barrières ook de eigenschappen van individuele aandelen en obligaties het beleggingsgedrag in hoge mate verklaren. Zo verschillen de obligatiebeleggingen tussen verschillende type beleggers door onder andere verschillen in looptijden en coupons van obligaties.
Sinds 2014 verzamelen de nationale centrale banken in het eurogebied gedetailleerde gegevens over het houderschap van individuele aandelen en obligaties in een gezamenlijke database, de Securities Holdings Statistics (SHS). Deze data geven onderverdelingen naar individuele landen en verschillende macro-economische sectoren zoals huishoudens, banken en pensioenfondsen. Zo is bijvoorbeeld bekend hoeveel aandelen Apple of Volkswagen in het bezit zijn van Nederlandse pensioenfondsen en Oostenrijkse banken. Een ander voorbeeld zijn de beleggingen van Italiaanse huishoudens en Duitse verzekeraars in een bepaalde Portugese overheidsobligatie.
Uit recent DNB-onderzoek naar binnenlandse en internationale beleggingen in aandelen en obligaties komen belangrijke verschillen in het beleggingsgedrag tussen de verschillende financiële sectoren en huishoudens naar voren. Bestaand onderzoek toonde al aan dat drempels om internationaal te beleggen verschillen tussen huishoudens en institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen. Tot heden was echter niet bekend welke rol individuele eigenschappen van obligaties en aandelen spelen om de verschillen in beleggingsportefeuilles voor verschillende types beleggers te verklaren. Door de SHS is het mogelijk om het belang van individuele effecteigenschappen te identificeren en te onderscheiden van andere factoren die beleggingsportefeuilles beïnvloeden.
Figuur 1 laat een voorbeeld van de heterogeniteit tussen beleggers zien voor de omvang en de verdeling thuisland-buitenland van de beleggingsportefeuilles. Banken zijn de grootste obligatiebezitters met ongeveer EUR 4,1 biljoen terwijl huishoudens en pensioenfondsen veel minder obligaties direct bezitten. De mate van internationale diversificatie is sterk afhankelijk van het type belegger. Zo bestaat de obligatieportefeuille van banken uit het eurogebied voor gemiddeld twee derde uit obligaties uit het eigen land, tegenover ongeveer de helft bij verzekeraars en een kwart bij beleggingsfondsen. Bij aandelen zijn beleggingsfondsen en huishoudens de grootste beleggers. Ook hier zijn er grote verschillen in het binnenlands en buitenlands bezit. Terwijl beleggingsinstellingen en pensioenfondsen meer dan drie kwart van hun portefeuille in buitenlandse aandelen beleggen, is dit minder dan een kwart voor huishoudens.
Figuur 1 - Binnenlands en buitenlands obligatie- en aandelenbezit van eurogebied beleggers naar houder sector in EUR miljard
Bron: Boermans en Vermeulen (2016, DNB Working Paper No. 531) op basis van de Europese SHS data. Bedragen in marktwaardes op basis van eind 2014 posities, exclusief beleggingen vanuit en in Ierland en Luxemburg.
Naast al bekende bilaterale barrières, zoals de afstand tussen het land van de belegger en het land van de uitgever van het aandeel of de obligaties, hebben de eigenschappen van individuele aandelen en obligaties een grote invloed op het beleggingsgedrag. Zo geven banken de voorkeur aan obligaties met een variabele couponrente, terwijl verzekeraars en pensioenfondsen vooral beleggen in vastrentende obligaties. Banken geven de voorkeur aan obligaties die ze in onderpand kunnen brengen bij de centrale bank, terwijl deze eigenschap van beleenbaarheid bij andere types beleggers veel minder sterk aanwezig is. Verzekeraars houden vooral obligaties aan met een lange resterende looptijd terwijl banken en beleggingsfondsen juist kiezen voor obligaties met kortere resterende looptijden.
Door gebruik te maken van gedetailleerde informatie over het houderschap kunnen de effecten van marktschokken beter in kaart worden gebracht. Zo heeft DNB meer zicht op welke marktpartijen het hardst geraakt worden door extreme marktbewegingen die in een bepaald marktsegment ontstaan en samenhangen met individuele effecteigenschappen. Om de weerbaarheid van het financiële systeem te bepalen en adequaat op schokken te reageren, is kennis over de verdeling van de beleggersbasis cruciaal voor centrale banken. Wanneer bijvoorbeeld banken geraakt worden, zal een schok anders binnen het financiële systeem doorwerken dan wanneer verzekeraars of huishoudens geraakt worden. Ook kunnen de effecten op de reële economie verschillen. Dit benadrukt de noodzaak om in economische analyses het houderschap in individuele effecten te analyseren en onderscheid te maken tussen verschillende types beleggers.
Het inkomen uit buitenlandse directe investeringen in Nederland dat doorstroomt naar landen met een laag belastingtarief ligt sinds 2020 structureel lager dan voorheen, blijkt uit nieuwe cijfers van DNB. De inkomensstromen met andere landen bleven in dezelfde periode stabieler.
Lees meer Doorstroom naar belastingparadijzen structureel gedaald
Nederlandse hypotheekfondsen ontvingen over de eerste drie kwartalen van 2024 € 2 miljard aan nieuwe inleg van institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen en verzekeraars, blijkt uit cijfers van DNB.
Lees meer Interesse beleggers in Nederlandse hypotheekfondsen neemt verder af
De toegenomen internationale spanningen kunnen een impact hebben op financiële instellingen. Dat zegt De Nederlandsche Bank vandaag bij de presentatie van haar toezichtvisie voor 2025-2028 en een studie naar de effecten van geopolitieke risico’s op financiële instellingen.
Lees meer Groeiende geopolitieke risico’s hebben impact op de financiële sector
Vandaag publiceert De Nederlandsche Bank ‘Weerbaar in een gure wereld’, een onderzoek naar de mogelijke impact van geopolitieke risico’s op financiële instellingen. DNB-econoom Maurice Doll schreef mee aan de studie en vertelt over de belangrijkste bevindingen.
Lees meer ‘Europese samenwerking cruciaal om geopolitieke risico’s het hoofd te bieden’
