Nederland speelt een belangrijke rol in de internationale belastingplanning van multinationals. Deze rol staat in toenemende mate ter discussie door nationale en internationale initiatieven gericht tegen belastingontwijking. Dit uit zich in een dalend aantal bijzondere financiële instellingen (bfi’s) in Nederland en sinds 2017 ook in een afname van de buitenlandse activa van deze bedrijven. Zo’n 15% van de daling wordt veroorzaakt door bfi’s die niet-financiële activiteiten starten en daardoor niet langer als bfi worden geclassificeerd. Het balanstotaal van kleinere bfi’s neemt sneller af dan dat van de grote bfi’s. Voor deze grote bfi’s lijkt Nederland vooralsnog een aantrekkelijke locatie te zijn.
In Nederland zijn ruim 12.000 bijzondere financiële instellingen (bfi’s) gevestigd. Met een balanstotaal van EUR 3.371 mrd per eind 2018, vormen deze bfi’s de grootste Nederlandse financiële sector, groter dan bijvoorbeeld de bancaire sector (EUR 2.202 mrd). BFI’s zijn houdster- en financieringsmaatschappijen behorend tot buitenlandse multinationals, zonder niet-financiële productie en werkgelegenheid in Nederland. Door toedoen van deze bfi’s is Nederland de grootste ontvanger van directe buitenlandse investeringen ter wereld. Deze directe buitenlandse investeringen blijven niet in Nederland, maar worden geïnvesteerd in buitenlandse dochters. Aldus vormt Nederland een belangrijke schakel in de internationale investeringsstromen van multinationals. Die worden aangetrokken door de deelnemingsvrijstelling en het grote aantal belastingverdragen dat Nederland heeft afgesloten met andere landen om dubbele belastingheffing te voorkomen. Dit in combinatie de afwezigheid van bronbelasting op royalties en rentes alsmede vooraf met de belastingdienst te maken afspraken over belastingheffing (zogenoemde tax rulings).
Deze rol van Nederland in dit verband staat de laatste jaren in toenemende mate ter discussie, bijvoorbeeld vanwege de mogelijke relatie met belastingontwijking. Onder meer vanuit de OESO en de EU worden initiatieven ondernomen om belastingontwijking door multinationals tegen te gaan. Ook het kabinet ontwikkelt beleid gericht op het tegengaan van misbruik, zoals het per 2021 belasten van rente- en royaltystromen naar zogenoemde ‘low tax jurisdictions’.
Ruim 70% van de bfi’s maakt gebruik van de diensten van een trustkantoor of een andere vertegenwoordiger in Nederland. Deze trustkantoren stellen bijvoorbeeld een postadres ter beschikking en verzorgen de administratieve verplichtingen. Trustkantoren staan onder toezicht van DNB. Bfi’s zelf staan niet onder toezicht, maar rapporteren wel aan DNB ten behoeve van macro-economische statistieken, zoals de Nationale Rekeningen en de betalingsbalans.
Het aantal bfi’s is de laatste jaren gestaag gedaald, van circa 16.000 in 2013 naar ruim 12.000 nu (zie grafiek 1). De terugloop in aantallen is zowel terug te zien bij bfi’s die gebruik maken van de diensten van een trustkantoor, als bij andere bfi’s.
De daling van het aantal bfi’s wordt mede gedreven door het starten van niet-financiële activiteiten waardoor deze bedrijven niet langer als bfi worden geclassificeerd maar als regulier bedrijf. Het betreft bijvoorbeeld administratieve - verkoop- of marketing activiteiten. Het gaat hierbij om circa 500 entiteiten, met in totaal zo’n 6000 werkzame personen. Het betreft niet enkel nieuwe activiteit in Nederland, maar deels verschuivingen van werkgelegenheid vanuit al in Nederland actieve zusterbedrijven.
Grafiek 1 - Aantal bfi’s naar type vertegenwoordiging*
* Vertegenwoordiging door een trustkantoor of andere zakelijke dienstverlener
Bron: DNB
Terwijl het aantal bfi’s al sinds 2013 jaar afneemt, nam het balanstotaal van de bfi’s de eerstvolgende jaren nog toe. In 2018 daalde de balansomvang echter voor het eerst (zie grafiek 2). De ingezette afname van de balans is zichtbaar over de hele breedte: zowel bij door trustkantoren vertegenwoordigde bfi’s als bij andere bfi’s. De afname is het minst zichtbaar bij de tien grootste bfi-clusters (waarin bfi’s die tot één concern behoren zijn samengevoegd). De concentratie bij deze zeer grote bfi-clusters is daardoor toegenomen tot bijna eenderde van het balanstotaal. Voor deze grote bfi’s lijkt Nederland vooralsnog een aantrekkelijke locatie te zijn.
Grafiek 2 - Buitenlandse activa van bfi’s naar vertegenwoordiging* en omvang
In miljarden euro’s
* Vertegenwoordiging door een trustkantoor of andere zakelijke dienstverlener
Bron: DNB
Iedere echte Asterix-liefhebber kent Asterix en de Helvetiërs. In dat album hebben de Romeinen zich goed aangepast aan de Zwitserse gebruiken en leven zich uit in het houden van kaasfondue-orgieën. Wie zijn stukje brood in de fondue laat vallen krijgt straf.
Lees meer Asterix en de Toezichthouder
De omvang van kredietverlening door zogeheten overige niet-bancaire financiële intermediairs (OFI’s) is de afgelopen twee jaar verder teruggelopen.
Lees meer Opnieuw minder leningen verstrekt door overige financiële intermediairs
Pensioenfondsen boekten dankzij de wereldwijd sterk gestegen beurzen over eerste kwartaal van 2024 forse koerswinsten van bijna € 36 miljard op hun beleggingen in aandelen en participaties, zo blijkt uit macro-economische cijfers van DNB.
Lees meer Groei belegd vermogen pensioenfondsen door koerswinsten op aandelen
De Nederlandse doorstroomsector krimpt sneller dan eerder werd aangenomen. Dat is een van de bevindingen uit een vijfjaarlijkse herziening van de cijfers over de betalingsbalans, waarvan DNB vandaag de resultaten publiceert.
Lees meer Nederlandse doorstroomsector krimpt sterker dan geraamd
