Het FSC wijst op kwetsbaarheden op financiële markten als gevolg van een zoektocht naar rendement. Spanning is ook zichtbaar op de Nederlandse huizenmarkt, waar kopers hun volledige financieringsruimte steeds meer gebruiken en voor het eerst sinds 2013 de productie van gedeeltelijk aflossingsvrije hypotheken weer toeneemt. Verder is het van belang om de normale dynamiek in de economie terug te laten keren, nu het herstel stevig doorzet. Daarbij is het ook van belang om de reguliere begrotingsdiscipline te herstellen. Tot slot heeft het FSC gesproken over liquiditeitsrisico’s bij pensioenfondsen en cyberrisico’s.
De economisch groei verloopt nog altijd gunstig en sterker dan eerder werd verondersteld. Tegelijkertijd doen zich ook belangrijke onzekerheden voor. Ten eerste blijft het verdere verloop van de pandemie lastig te voorspellen. Daarnaast is de uiteindelijke impact van de coronacrisis op het bedrijfsleven nog onduidelijk. Tot slot kunnen de recente forse stijging van de energieprijzen en wereldwijde aanbodproblemen in productieketens tot economische verstoringen leiden.
Tegelijkertijd nemen de risico’s voor financiële stabiliteit toe vanwege de oververhitting op de huizenmarkt en een aanhoudende zoektocht naar rendement. De huidige waarderingen op financiële markten zijn gebaseerd op verwachtingen dat de rente nog lange tijd laag blijft. Het sentiment kan echter snel keren als de inflatie en rente plotseling op een hoger niveau komen te liggen. In het licht van het economisch herstel, steunt het FSC het besluit om de generieke steunmaatregelen per 1 oktober te beëindigen. Het is nu ook van belang om terug te keren naar een transparant en solide begrotingsproces met duidelijke regels en centrale besluitvorming.
De huizenprijzen in Nederland zijn in het afgelopen jaar fors verder gestegen. DNB heeft daarom definitief besloten om per 1 januari 2022 een ondergrens voor de risicoweging van hypotheekportefeuilles in te voeren, waardoor banken een zekere minimum hoeveelheid kapitaal ten opzichte van hun hypothecaire uitzettingen aan moeten houden.
De toename in het maximale gebruik van de leennormen en de stijging van het aandeel aflossingsvrije hypotheken dragen bij aan verdere prijsstijgingen op de huizenmarkt. Het FSC waarschuwt dat kwetsbaarheden bij huishoudens kunnen ontstaan als huishoudens steeds meer gebruik maken van de maximale leenruimte op basis van hun inkomen. Het is belangrijk dat banken en andere hypotheekverstrekkers de leennormen zorgvuldig en kritisch blijven toepassen en erop toezien dat huiseigenaren ook bij een eventuele omslag in de huizenmarkt niet in problemen komen. Specifiek is van belang dat de mogelijkheden in de Gedragscode Hypothecaire Financieringen om uitzonderingen te maken verantwoord worden toegepast. In aanvulling op een eerder initiatief, kunnen banken verdere stappen zetten om de risico’s van aflossingsvrije hypotheken te verminderen.
De coronacrisis leidde in maart 2020 tot grote volatiliteit op financiële markten, waardoor vermogensbeheerders met grote derivatenposities met omvangrijke margeverplichtingen werden geconfronteerd. DNB en de AFM doen in dat kader onderzoek naar liquiditeitsrisico’s bij de grootste Nederlandse pensioenfondsen en hun uitvoerders. De resultaten van deze voorlopige analyse laten zien dat pensioenfondsen en hun uitvoerders in beginsel goed in staat zijn om aan hun margeverplichten te voldoen, maar dat dit in een periode van systeembrede stress een uitdaging kan zijn. De komende tijd zullen de AFM en DNB verder werken aan het verbeteren van de datakwaliteit en de resultaten van de analyse nader beoordelen. In een volgende bijeenkomst zal het FSC nader spreken over dit vervolgonderzoek en de opvolging van de bevindingen.
Het aantal cyberincidenten neemt toe. Het FSC benadrukt dat het beperken van cyberrisico’s begint bij het vergroten van de bewustwording bij financiële instellingen van de kwetsbaarheden en mogelijke gevolgen. Daarnaast moeten toezichthouders en regelgevers aandacht blijven besteden aan cyberrisico’s en de mogelijke systeemimpact beter in beeld brengen. Om een goed beeld te krijgen van de doorwerkingseffecten van verschillende scenario’s op het financieel systeem werkt DNB aan een macroprudentiële cyberstresstest. Tijdens een volgende vergadering zal het FSC nader spreken over deze analyse en vervolgstappen.
Volgende vergadering
De eerstvolgende vergadering van het FSC vindt plaats in februari of maart volgend jaar. De definitieve agenda wordt enkele weken van tevoren vastgesteld.
In het Financieel Stabiliteitscomité spreken vertegenwoordigers van de Autoriteit Financiële Markten, De Nederlandsche Bank en het ministerie van Financiën over ontwikkelingen op het gebied van de stabiliteit van het Nederlandse financiële stelsel. Het Centraal Planbureau neemt als externe deskundige deel aan de vergaderingen. De President van DNB is voorzitter van het FSC.
Verslag Financieel Stabiliteitscomité - 8 oktober 2021
Het inkomen uit buitenlandse directe investeringen in Nederland dat doorstroomt naar landen met een laag belastingtarief ligt sinds 2020 structureel lager dan voorheen, blijkt uit nieuwe cijfers van DNB. De inkomensstromen met andere landen bleven in dezelfde periode stabieler.
Lees meer Doorstroom naar belastingparadijzen structureel gedaald
Op 7 november was Klaas Knot te gast bij Room for Discussion, het interviewprogramma van studenten van de Universiteit van Amsterdam. Over de uitdagingen op het gebied van monetair beleid, economische groei, financiële stabiliteit en inflatiebestrijding.
Lees meer Klaas Knot te gast bij Room for Discussion (studenten UvA)
‘Gezien de toenemende cyberrisico's moeten we blijven werken aan het verkleinen van de kans op cyberaanvallen en tegelijkertijd onze weerbaarheid tegen de mogelijke gevolgen ervan vergroten.’, aldus Olaf Sleijpen op het IIF International Accounting and Reporting Forum.
Lees meer Risico's voor de financiële stabiliteit in het najaar van 2024
De toegenomen internationale spanningen kunnen een impact hebben op financiële instellingen. Dat zegt De Nederlandsche Bank vandaag bij de presentatie van haar toezichtvisie voor 2025-2028 en een studie naar de effecten van geopolitieke risico’s op financiële instellingen.
Lees meer Groeiende geopolitieke risico’s hebben impact op de financiële sector
