“Materiaaltekorten hebben beperkte gevolgen voor Nederlandse economie”

Wereldwijd kampen bedrijven met een tekort aan materialen. Jullie hebben onderzoek gedaan naar de situatie in Nederland. Hoe groot zijn de problemen hier?

Ilona: “In Nederland hebben vooral de industrie en de bouwsector last van materiaaltekorten. Zo gaf in oktober 35% van de bedrijven in de industrie aan dat hun productie wordt belemmerd door materiaaltekorten. Normaal is dit rond de 4%. Fabrikanten van auto’s worden het zwaarst getroffen. Dat komt met name door het tekort aan computerchips. Ook in de elektrische apparatenindustrie en de basismetaalindustrie kampen veel bedrijven met materiaaltekorten. Deze bedrijven kunnen nu niet aan de vraag voldoen: hun orders zijn groter dan wat ze kunnen produceren.”

Hoe komen die tekorten?

Yannick: “Na de recessie aan het begin van de coronacrisis heeft de wereldwijde vraag naar goederen zich onverwachts zeer snel hersteld. Bedrijven hebben moeite om die snel toenemende vraag bij te benen. Dat komt doordat ze de productie hadden afgeschaald en lage voorraden aanhielden. Het aanbod van zeecontainers raakte verstoord doordat internationale havens werden gesloten vanwege coronabesmettingen. En wat ook meespeelt: door de pandemie is de vraag naar goederen sowieso hoger dan normaal. Consumenten kunnen minder uitgeven in de horeca en aan vakantie. In plaats daarvan kopen ze meer spullen.”

Wat zijn de gevolgen van het materiaaltekort voor onze economie?

Yannick: “Natuurlijk hebben sommige bedrijven er veel last van. Maar uit onze analyse blijkt dat de impact op de Nederlandse economie als geheel vooralsnog relatief beperkt is. Zeker in vergelijking met andere landen. Dit komt doordat de zwaarst getroffen sectoren een vrij klein deel uitmaken van onze economie. De auto- en aanhangwagenindustrie bijvoorbeeld is goed voor 0,4% van ons bruto binnenlands product (bbp). In Duitsland is dit bijna 5%.

Daarnaast is er in Nederland één sector die indirect profiteert van het wereldwijde tekort aan computerchips: fabrikanten van machines om die chips te maken. Deze sector is hier relatief groot. Denk aan ASML.”

Wat merk ik als consument van de materiaaltekorten?

Ilona: “Als consument kun je te maken krijgen met langere levertijden. Dit geldt vooral voor producten die uit meerdere onderdelen bestaan die in verschillende landen worden geproduceerd. Naast auto’s kun je denken aan laptops, meubels, spelcomputers en speelgoed. Daarnaast kun je als consument merken dat prijzen hoger zijn geworden.”

Wat is precies de rol van de tekorten bij de hoge inflatie van dit moment?

Ilona: “De hoge inflatie komt vooral door de enorme stijging in de energieprijzen. En door prijsdalingen in 2020 pakt de inflatie dit jaar automatisch hoger uit. Tegelijkertijd lijkt er wel meer aan de hand te zijn. Bij producten als meubels en auto’s zien we opvallende prijsstijgingen. Bedrijven zijn genoodzaakt de hogere productiekosten door te berekenen aan consumenten. Hoe langer de tekorten aanhouden, hoe groter de kans dat dit vaker gebeurt.”

Naast materiaaltekort is er ook een personeelstekort. Hoe zit het daarmee?

Yannick: “Ook dat is natuurlijk een serieus probleem. Zo’n 43% van de bedrijven in de dienstensector heeft hier last van. Maar wij laten in onze analyse zien dat bedrijven hier in de jaren voor de coronacrisis ook al last van hadden. Het personeelstekort is sinds corona wel toegenomen, maar het gaat dus in belangrijke mate om een structureel probleem.”

Ok, terug naar het materiaaltekort. Hoe lang gaat dat nog duren?

Ilona: “Daarbij is een aantal factoren van belang. Als de coronabeperkingen worden opgeheven, gaan consumenten weer vaker naar de horeca en op vakantie, en geven ze minder geld uit aan spullen. Daarnaast moet het tekort aan containers worden opgelost en de productiecapaciteit voor computerchips worden opgebouwd. Het is natuurlijk lastig in te schatten hoe lang dat gaat duren. In onze laatste ramingen gaan we er vanuit dat de aanbodbeperkingen vanaf de tweede helft van volgend jaar geleidelijk afnemen, maar pas eind 2023 volledig voorbij zijn.”

Meer weten? Lees de volledige analyse. Ook in onze laatste ramingen gaan we in op het materiaaltekort.