De recente daling van de energieprijzen heeft de Nederlandse inflatie in juli doen dalen naar het Europees gemiddelde van 5,3%. De kerninflatie, het inflatiecijfer zonder energie en voedsel, ligt echter nog steeds hoger dan in het eurogebied. Een mogelijke verklaring hiervoor is de sterkere oververhitting van de Nederlandse economie.
© ANP
Zowel de Nederlandse inflatie als die van het eurogebied lagen in juli op 5,3%. Het gaat hier om de Europees geharmoniseerde prijsindex (HICP). Door dalende energieprijzen is de Nederlandse inflatie in 2023 fors lager dan eind 2022, toen de inflatie extreem hoog was. De grote schommelingen in de energie-inflatie hangen deels samen met de meetmethode van het CBS, die inmiddels is aangepast. Maar zonder de bijdrage van energie ligt de Nederlandse inflatie beduidend hoger dan in het eurogebied. In het tweede kwartaal van 2023 bedroeg het verschil in kerninflatie (inflatie zonder energie en voeding) bijvoorbeeld ruim 2 procentpunt (Figuur 1, zie ook dit recente artikel in ESB).
© DNB
Recente verschillen in kerninflatie worden deels gedreven door tijdelijke factoren. Zo wordt de diensteninflatie in Nederland nog steeds beïnvloed doordat het collegegeld tijdens de pandemie gehalveerd werd, en in september vorig jaar weer naar het normale niveau ging. Daarnaast leidt de aanpassing in januari 2023 van de gewichten van goederen en diensten in het CBS-inflatiemandje, als gevolg van veranderde bestedingspatronen, tot een extra hoge inflatie in de zomermaanden. Zonder deze eenmalige factoren was het verschil in kerninflatie tussen Nederland en het eurogebied ongeveer 1%-punt kleiner geweest, meer dan gehalveerd dus.
Maar ook los van deze tijdelijke factoren ligt de Nederlandse kerninflatie hoger dan die van het eurogebied. Al met al zijn de prijzen van de goederen en diensten die meetellen voor de kerninflatie sinds het einde van de pandemie met 11% gestegen in Nederland, tegen 7% in het eurogebied. Met name vliegtickets en ook herenkleding zijn in Nederland snel duurder geworden. Ook in de jaren voor de pandemie was de Nederlandse kerninflatie relatief hoog.
De relatief hoge Nederlandse inflatie duidt op een sterkere oververhitting van de Nederlandse economie, die nog steeds boven potentieel opereert. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de zogenoemde positieve output gap. Deze maatstaf laat het verschil zien tussen de werkelijke productie in een economie en de potentiële productie, en biedt daarmee inzicht in de mate van oververhitting of onderbezetting van de economie. Figuur 3 laat zien dat de Nederlandse output gap, volgens het IMF, al geruime tijd positief is en ook hoger is dan die van het eurogebied. Een kanttekening hierbij is dat de output gap niet direct gemeten kan worden en dat deze schattingen met de nodige onzekerheid omgeven zijn. Ook de loongroei is in Nederland de afgelopen jaren hoger geweest dan in het eurogebied, wat een logisch gevolg is van de krappe arbeidsmarkt en de hogere inflatie, maar ook bijdraagt aan de hogere kerninflatie.
Op 7 november was Klaas Knot te gast bij Room for Discussion, het interviewprogramma van studenten van de Universiteit van Amsterdam. Over de uitdagingen op het gebied van monetair beleid, economische groei, financiële stabiliteit en inflatiebestrijding.
Lees meer Klaas Knot te gast bij Room for Discussion (studenten UvA)
De toegenomen internationale spanningen kunnen een impact hebben op financiële instellingen. Dat zegt De Nederlandsche Bank vandaag bij de presentatie van haar toezichtvisie voor 2025-2028 en een studie naar de effecten van geopolitieke risico’s op financiële instellingen.
Lees meer Groeiende geopolitieke risico’s hebben impact op de financiële sector
Vandaag publiceert De Nederlandsche Bank ‘Weerbaar in een gure wereld’, een onderzoek naar de mogelijke impact van geopolitieke risico’s op financiële instellingen. DNB-econoom Maurice Doll schreef mee aan de studie en vertelt over de belangrijkste bevindingen.
Lees meer ‘Europese samenwerking cruciaal om geopolitieke risico’s het hoofd te bieden’
Lonen, inflatie en de overheidsfinanciën waren de onderwerpen die Klaas Knot besprak bij Nieuwsuur op 24 september.
Lees meer Terugkijken: Klaas Knot bij Nieuwsuur
