Hoe staat het nu met ons consumptiegedrag?
Uit onze Najaarsraming van december 2024 blijkt dat het aantal bestedingen van huishoudens in de tweede helft van 2024 is opgeleefd en ook in 2025 en 2026 voorzien we een aanhoudende consumptiegroei. Lonen stijgen harder dan de inflatie en de werkgelegenheid blijft groeien. Hierdoor zien Nederlandse huishoudens hun reëel beschikbaar inkomen toenemen: in 2024 met 4,5% en in 2025 en 2026 met 1 tot 2 procent per jaar. Een deel van deze inkomensstijging wordt gespaard. Dat leidt tot een stijging van de individuele spaarquote (het beschikbaar inkomen dat niet gebruikt wordt voor aankopen). Deze blijft hoger dan voor de pandemie, verwachten we.
Mogelijke redenen voor het spaargedrag
Na een jarenlange lage rente verhoogde de ECB vanaf 2022 stapsgewijs de rente tot een piek van 4%. De rente is sindsdien weer gedaald, maar spaarders krijgen een hogere spaarrente bij banken dan voor 2022. Bij een aantal banken in het buitenland krijgen spaarders meer, maar dat leidde er niet toe dat Nederlandse spaarders hun geld massaal op buitenlandse rekeningen parkeren. Eind september 2024 hadden Nederlandse huishoudens zo’n 16 miljard euro aan banktegoeden in andere landen in het eurogebied. Het is meer dan een verdubbeling ten opzichte van september 2022, maar in dezelfde periode stegen de banktegoeden van Nederlandse huishoudens bij Nederlandse banken met 6,7% tot 592 miljard euro. Ondanks de hogere rente op buitenlandse spaarrekeningen, blijft het overgrote deel van het spaargeld dus bij Nederlandse banken. Mensen geven de voorkeur aan de vertrouwde omgeving van hun eigen bank. Bij sommige banken moet je voor een spaarrekening of een hypotheek ook een betaalrekening hebben bij dezelfde bank.
Inflatie en onzekerheid maken mensen voorzichtig
In Nederland blijft de inflatie hardnekkig hoger dan de gewenste 2%. Hoger ook dan in de meeste andere landen in de eurozone. In december 2024 bedroeg de inflatie in Nederland 3,9%. De neiging tot sparen kan samenhangen met die hogere inflatie. Economen zien dat mensen bij een hogere inflatie geneigd zijn meer rekening te houden met prijsstijgingen. Bij meer dan 4% inflatie verdubbelt die neiging, blijkt uit onderzoek. Hoge inflatie kan huishoudens pessimistischer maken over hun koopkracht. Uit voorzorg kunnen ze dan meer gaan sparen. Zulk gedrag wijkt af van de gebruikelijk veronderstelde relatie tussen inflatie en consumptie, waarbij hogere inflatie tot meer consumptie leidt.