Verzekeraars verkochten dit jaar tot nog toe voor per saldo EUR 23 miljard aan beleggingen, zo blijkt uit cijfers van DNB. Zo’n driekwart van de opbrengst hiervan gebruikten zij om te voldoen aan zogeheten margeverplichtingen verbonden aan derivatencontracten. In het derde kwartaal nam de stijging van de margeverplichtingen van verzekeraars sterk af door het afvlakken van de rentestijging.
© Shutterstock
De EUR 23 miljard euro aan verkopen is gelijk aan 7,0% van het totaal belegd vermogen van verzekeringsmaatschappijen.
Eerder berichtte DNB al over de omvangrijke verkopen van beleggingen door pensioenfondsen. Volgens de meest recente cijfers verkochten pensioeninstellingen dit jaar tot nog toe 6,6% van hun beleggingen om aan hun gestegen margeverplichtingen te voldoen. Ook in het derde kwartaal zette deze ontwikkeling bij pensioenfondsen door en werd er voor EUR 37 miljard aan beleggingen verkocht, bovenop de EUR 88 miljard aan verkopen in het eerste halfjaar van 2022.
Bij De Nederlandsche Bank stellen we onafhankelijk statistieken op over de Nederlandse financiële sector en economie. Dit artikel is gebaseerd op die cijfers. Meer informatie over onze statistieken en alle dashboards vind je op de Statistiek homepage.
De verplichtingen van Nederlandse levensverzekeraars en pensioenfondsen – bestaande uit toekomstige uitkeringen – liggen ver in de toekomst. De actuele waarde hiervan, de waarde die is gebaseerd op actuele marktprijzen, is sterk afhankelijk van de rentestand. Bij een dalende rente neemt de actuele waarde van deze verplichtingen toe en bij een stijgende rente af. Verzekeraars en pensioenfondsen dekken dit renterisico (gedeeltelijk) af, bijvoorbeeld door te beleggen in vastrentende waarden, zoals langlopende obligaties en hypotheekleningen. Daarnaast kunnen zij derivatencontracten afsluiten, zoals renteswaps. Als de rente daalt stijgen deze contracten in waarde en compenseren zo de waardestijging van de verplichtingen waardoor verzekeraars en pensioenfondsen minder last hebben van de rentedaling. Nu de rente echter stijgt – wat op zich goed nieuws is voor verzekeraars en pensioenfondsen, die hiermee de actuele waarde van hun verplichtingen zien dalen – daalt de waarde van deze contracten, die zelfs omslaan in een schuld. Tegenpartijen waarmee deze contracten zijn afgesloten vragen een onderpand tegenover deze schuld, bijvoorbeeld in de vorm van een afgeschermde bankrekening. Dit wordt ook wel de ‘margin account’, oftewel margeverplichting genoemd.
Waar pensioenfondsen vooral beursgenoteerde aandelen en participaties in beleggingsfondsen verkochten, deden verzekeraars voornamelijk obligaties van de hand. In totaal werd er voor EUR 24,5 miljard aan obligaties verkocht door verzekeringsmaatschappijen, voornamelijk (liquide) staatsobligaties van lidstaten van de eurozone.
Dat verzekeraars vaker obligaties verkopen en pensioenfondsen juist meer beursgenoteerde aandelen van de hand doen, heeft te maken met een verschil in de samenstelling van beleggingen tussen deze twee typen instellingen. Verzekeraars beleggen met name in obligaties (36%), beleggingsfondsen (26%) en (hypotheek-) leningen (29%), maar nauwelijks in beursgenoteerde aandelen (3%). Pensioenfondsen daarentegen beleggen veel meer in beursgenoteerde aandelen (14%), nog afgezien van hun beleggingen in aandelen via beleggingsfondsen (nog eens 14%).
Pensioenfondsen en verzekeraars zagen zich beide niet genoodzaakt illiquide beleggingen als private equity of hypotheekleningen te verkopen.
Verzekeraars legden over de eerste drie kwartalen van 2022 voor EUR 17,4 miljard in aan margeverplichtingen, oftewel 5,4% van hun verplichtingen. Het grootste deel daarvan kwam voor rekening van levensverzekeraars, die een vergelijkbare functie vervullen als pensioenfondsen. Zij beheren net als pensioenfondsen financieel vermogen met als doel in de toekomst inkomens uit te keren in de vorm van pensioenuitkeringen of lijfrentes.
De margeverplichtingen van verzekeraars namen in het derde kwartaal van 2022 nog slechts beperkt toe. Waar zij het eerste kwartaal nog EUR 8,4 miljard moesten storten, legden zij in het derde kwartaal nog slechts EUR 1,9 miljard op margerekeningen in. Dit is in lijn met de ontwikkeling bij pensioenfondsen, die de groei van hun margeverplichtingen in vergelijkbare mate zagen afnemen, en volgt uit de afvlakking van de rentestijging.
De margeverplichtingen van verzekeraars zijn relatief – in verhouding tot de totale verplichtingen – kleiner dan bij pensioenfondsen. Verzekeraars dekken een minder groot deel van het renterisico af met behulp van derivaten, mede omdat zij al een groter deel van dit risico afdekken met beleggingen in vastrentende waarden.
Meer informatie
De groei van de Nederlandse economie trekt de komende jaren aan, maar de geopolitieke onzekerheid is in toenemende mate een bedreiging voor onze economie. Daarnaast blijft de inflatie in Nederland de komende jaren met 3% hoger dan in het eurogebied.
Lees meer Economische groei zet door, onzekerheid neemt toe
De inflatie in ons land is al enige tijd hoger dan het Europese gemiddelde. Terwijl de inflatie in veel Europese landen de beoogde 2% nadert, blijft de Nederlandse in 2025 en 2026 rond de 3% steken. In onze Najaarsraming gaan we na hoe dit komt.
Lees meer Nederlandse inflatie blijft komende jaren hoger
Het inkomen uit buitenlandse directe investeringen in Nederland dat doorstroomt naar landen met een laag belastingtarief ligt sinds 2020 structureel lager dan voorheen, blijkt uit nieuwe cijfers van DNB. De inkomensstromen met andere landen bleven in dezelfde periode stabieler.
Lees meer Doorstroom naar belastingparadijzen structureel gedaald
Op 7 november was Klaas Knot te gast bij Room for Discussion, het interviewprogramma van studenten van de Universiteit van Amsterdam. Over de uitdagingen op het gebied van monetair beleid, economische groei, financiële stabiliteit en inflatiebestrijding.
Lees meer Klaas Knot te gast bij Room for Discussion (studenten UvA)
