Wat u moet weten over crypto’s

Een van de kerntaken van DNB is het garanderen van financiële stabiliteit. Crypto’s zijn een potentieel gevaar voor deze stabiliteit.

Wat is een crypto? 

Volgens de Europese Commissie is een crypto ‘een digitale vertegenwoordiging van een waarde of recht die kan worden verhandeld via een distributed ledger (bijvoorbeeld een blockchain), of vergelijkbare technologie’.

Je zou kunnen zeggen dat een crypto een post in een soort digitaal grootboek of register is. De opslag daarvan gebeurt niet centraal, maar verspreid over meerdere computers. Dit gebeurt via distributed ledger technologie (DLT). Er is geen autoriteit of bedrijf die dit proces beheert.

Gedekte en ongedekte crypto’s

We maken onderscheid tussen ongedekte crypto’s en gedekte crypto’s. Ongedekte cryptoactiva zijn waarden of rechten die alleen in de DLT bestaan. Ze zijn niet meer dan posten in een gedistribueerd grootboek.

Gedekte cryptoactiva aan de andere kant vertegenwoordigen onderliggende activa (waarden) die buiten de DLT bestaan. Ze worden uitgegeven en ingekocht door partijen die toezeggen de achterliggende dekkingsactiva in het traditionele economische of financiële stelsel te kopen en verkopen. 

Crypto’s zijn niet geschikt als geld 

DNB beschouwt ongedekte crypto’s niet als geld. Het koersverloop is daarvoor te beweeglijk (volatiel). Geld heeft de functie van betaalmiddel, oppotmiddel en rekeneenheid. Crypto’s kunnen al deze functies niet goed vervullen.

Omdat onderliggende activa ontbreken en er geen monetaire autoriteit is die de waarde stabiliseert, is de waarde van crypto’s erg onzeker. Omdat er zoveel crypto’s zijn, zonder onderling verband, zijn ze ook ongeschikt als rekeneenheid. Het zou erg verwarrend zijn om prijzen in zowel Bitcoin, Ether, Sol, Ada, en XRP weer te geven. De gebruikers van crypto-activa lijken tot hetzelfde oordeel te komen. Slechts 3% van de Nederlandse crypto-bezitters geeft in 2022 aan hier wel eens iets mee gekocht te hebben. 

Crypto’s kopen en verkopen

Ongedekte crypto’s zijn dus ongeschikt als betaalmiddel, maar wel aantrekkelijk om mee te gokken. Ondanks waarschuwingen en de reële kans om geld te verliezen, zijn crypto’s steeds populairder. In de zomer van 2022 heeft naar schatting 14% van de Nederlanders crypto’s. Hoe onzeker ook, veel mensen zijn bang de crypto-boot te missen.

Er zijn veel soorten crypto’s in omloop, en elke dag verdwijnen er, of komen erbij. Bekende crypto’s zijn Bitcoin en Ether. Er is geen financiële autoriteit die hun waarde reguleert.

Behalve de crypto-ontwikkelaars zijn er ook brokers, handelsplatforms en allerlei dienstverleners binnen deze markt. Deze hele infrastructuur wordt wel vergeleken met een ecosysteem. Vanwege de complexiteit, anonimiteit en onduidelijke bestuursstructuren lijkt dit ecosysteem vatbaarder voor marktfalen dan traditionele financiële markten.

Iedereen kan crypto’s ontwikkelen en in de cryptomarkt stappen, met alle gevolgen van dien. Risico’s als diefstal, verlies door bedrog of handelen met voorkennis zijn niet ongewoon. Voor consumenten lijkt het vaak meer op het wilde westen, met de handelaren als ‘crypto-cowboys’.

Risico’s voor consumenten

We zien ongedekte crypto’s dus niet als betaalmiddel. Het zijn ook geen effecten, zoals aandelen in een bedrijf, of obligaties. Mensen die ongedekte crypto’s kopen, speculeren op een waardevermeerdering. Door de grote schommelingen in de waarde is die kans aanwezig. Maar er worden ook grote verliezen geleden. De handel in ongedekte crypto’s lijkt dus meer op gokken, en kent vergelijkbare risico’s:

• ongedekte crypto’s hebben geen vaste waarde
• crypto’s zijn gevoelig voor diefstal (hacken)
• de markt is ingewikkeld
• als u veel geld verliest is er geen vangnet, zoals het depositogarantiestelsel voor uw spaarrekening
• toezicht op de cryptomarkt is op dit moment nog niet zo goed geregeld als het toezicht op andere financiële markten

Consumentenbescherming en voorlichting

Er is op dit moment nog weinig wetgeving die consumenten moet beschermen bij de aankoop van crypto’s. Er is wel nieuwe wetgeving op komst. Tot die tijd kunnen DNB en AFM alleen waarschuwen voor de risico’s. In de zomer van 2022 lanceerde het ministerie van Financiën een voorlichtingscampagne over crypto's voor jongeren: Slim in Crypto - SIC - Wijzer in geldzaken.

DNB en AFM (Autoriteit Financiële Markten) hebben verschillende rollen. DNB heeft vooral als taak de stabiliteit van ons financiële systeem te waarborgen. AFM beschermt direct de consumenten tegen onverantwoorde risico's. Voor crypto's is die bescherming nog niet voldoende op orde. In Europees verband zijn aanvullende regels gemaakt, maar die zijn nog niet in werking getreden.

Risico’s, regels en toezicht

De toegankelijkheid en anonimiteit maken crypto’s heel geschikt voor illegaal gebruik. Er zijn grote risico’s op het gebied van witwassen, belastingontduiking, privacy en consumentenbescherming.

DNB houdt op dit moment alleen toezicht op basis van de wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) en de sanctiewet (SW). Dit houdt in dat bedrijven die diensten aanbieden voor het wisselen tussen virtueel geld (crypto’s) en gewoon geld (fiduciair geld) en bedrijven die cryptobewaarportemonnees (wallets) aanbieden, zich bij ons moeten registreren. Voor verzekeraars en banken gelden ook regels voor consumentenbescherming en financiele stabiliteit, voor cryptodienstverleners zijn zulke regels er nog niet.

De toekomst van crypto’s is onzeker, maar ze zullen niet verdwijnen. Cryptomarkten veranderen, en de regulering gaat mee met die veranderingen, maar komt altijd later. DNB doet hier onderzoek naar en werkt nationaal en internationaal mee aan standaarden voor deze nieuwe markt, zodat deze aan dezelfde randvoorwaarden voldoet als de traditionele financiële markten.

Nieuwe cryptowetgeving

De regelgeving voor crypto's moet beter antwoord geven op de risico's. De problemen zijn internationaal en moeten internationaal opgelost worden. De Europese Commissie heeft op 30 juni 2023 een nieuwe wet in laten gaan om de cryptomarkt te reguleren. Dat is de zogenoemde Markets in Crypto Assets Regulation (MiCAR). Voor de uitvoering van deze Europese regelgeving is nationale wetgeving nodig. Deze is nu in consultatie.

Meer consumentenbescherming

Als de nieuwe wetgeving ingaat, dan mogen aanbieders van crypto’s geen te gevaarlijke of ingewikkelde producten verkopen, of kopers bewust verkeerd adviseren. Mocht een platform gehackt worden en crypto‘s gestolen worden, dan moeten aanbieders hun klanten compenseren. Ook mogen cryptodienstverleners niet de tegoeden van hun klanten inzetten voor handel voor eigen rekening. Zo biedt de nieuwe cryptowetgeving meer bescherming aan consumenten. Maar het dekt niet alle risico’s af. De cryptohandel blijft een instabiele en risicovolle markt, ook na de invoering van de nieuwe cryptowetgeving. Meer informatie over de risico’s van crypto’s en hoe je als koper verstandig kunt omgaan met crypto’s is te vinden www.slimincrypto.nl.

Verandering in het toezicht

Met de nieuwe wetgeving komt er ook meer toezicht. Op dit moment moeten cryptobedrijven zich bij DNB registreren. DNB controleert of zij genoeg doen tegen witwassen en toetst hun bestuurders. Onder de nieuwe wetgeving houdt de AFM toezicht op crypto’s en cryptobedrijven. Cryptobedrijven moeten een vergunning aanvragen en vallen onder strenger toezicht. Ze moeten net als nu voldoende doen tegen witwassen. Maar daarnaast moeten ze ook voldoen aan regels die belangenverstrengeling tegengaan. Ook wordt gecontroleerd of ze voldoende geld in kas hebben. DNB gaat toezicht houden op partijen die stablecoins uitgeven. DNB controleert of stablecoins ook écht stabiel zijn en daadwerkelijk gedekt worden door dollars of euro’s.

De verwachting is dat MiCAR in 2024 van kracht wordt. Meer over MiCAR leest u hier.

Meer informatie

• DNB Occasional Study ‘Cryptoactiva – evolutie en beleidsrespons’
• Persbericht Goede regulering onontbeerlijk voor risicovolle crypto's 
• Interview ‘We zien crypto’s niet als geld’