Contant betalen bij sommige winkelbranches te vaak niet mogelijk
Hoe staat het ervoor met de acceptatie van contant geld in winkels en bij andere diensten? DNB monitort jaarlijks de ontwikkeling. Een update.
Lees meerU gebruikt een verouderde browser. DNB.nl werkt het beste met:
© Crypto-valuta consultancy kantoor in La Plata, Argentinië. / Sarah Pabst-The New York Times
Oorspronkelijk waren crypto’s bedoeld als digitaal geld voor het internet. De techniek achter crypto’s maakt online betalingen mogelijk zonder tussenkomst van een bank of overheid. Vooral door de enorme prijsschommelingen worden de meeste crypto’s niet gebruikt als betaalmiddel, maar als zeer risicovolle belegging.
Een van de kerntaken van DNB is het garanderen van financiële stabiliteit. Crypto’s zijn een potentieel gevaar voor deze stabiliteit. Daarom gaat DNB samen met de AFM meer toezicht houden op uitgevers en dienstverleners in deze markt, zodra de nieuwe Europese regelgeving van kracht wordt.
De toekomst van crypto’s is onzeker, maar ze zullen zeker blijven, met alle risico’s van dien. De cryptomarkt is geen financiële vrijstaat, en de regelgeving is volop in beweging.
Volgens de Europese Commissie is een crypto ‘een digitale vertegenwoordiging van een waarde of recht die kan worden verhandeld via een distributed ledger (bijvoorbeeld een blockchain), of vergelijkbare technologie’.
Je zou kunnen zeggen dat een crypto een post in een soort digitaal grootboek of register is. De opslag daarvan gebeurt niet centraal, maar verspreid over meerdere computers. Dit gebeurt via distributed ledger technologie (DLT). Er is geen autoriteit of bedrijf die dit proces beheert.
We maken onderscheid tussen ongedekte crypto’s en gedekte crypto’s. Ongedekte cryptoactiva zijn waarden of rechten die alleen in de DLT bestaan. Ze zijn niet meer dan posten in een gedistribueerd grootboek.
Gedekte cryptoactiva aan de andere kant vertegenwoordigen onderliggende activa (waarden) die buiten de DLT bestaan. Ze worden uitgegeven en ingekocht door partijen die toezeggen de achterliggende dekkingsactiva in het traditionele economische of financiële stelsel te kopen en verkopen.
DNB beschouwt ongedekte crypto’s niet als geld. Het koersverloop is daarvoor te beweeglijk (volatiel). Geld heeft de functie van betaalmiddel, oppotmiddel en rekeneenheid. Crypto’s kunnen al deze functies niet goed vervullen.
Omdat onderliggende activa ontbreken en er geen monetaire autoriteit is die de waarde stabiliseert, is de waarde van crypto’s erg onzeker. Omdat er zoveel crypto’s zijn, zonder onderling verband, zijn ze ook ongeschikt als rekeneenheid. Het zou erg verwarrend zijn om prijzen in zowel Bitcoin, Ether, Sol, Ada, en XRP weer te geven. De gebruikers van crypto-activa lijken tot hetzelfde oordeel te komen. Slechts 3% van de Nederlandse crypto-bezitters geeft in 2022 aan hier wel eens iets mee gekocht te hebben.
Ongedekte crypto’s zijn dus ongeschikt als betaalmiddel, maar wel aantrekkelijk om mee te gokken. Ondanks waarschuwingen en de reële kans om geld te verliezen, zijn crypto’s steeds populairder. In de zomer van 2022 heeft naar schatting 14% van de Nederlanders crypto’s. Hoe onzeker ook, veel mensen zijn bang de crypto-boot te missen.
Er zijn veel soorten crypto’s in omloop, en elke dag verdwijnen er, of komen erbij. Bekende crypto’s zijn Bitcoin en Ether. Er is geen financiële autoriteit die hun waarde reguleert.
Behalve de crypto-ontwikkelaars zijn er ook brokers, handelsplatforms en allerlei dienstverleners binnen deze markt. Deze hele infrastructuur wordt wel vergeleken met een ecosysteem. Vanwege de complexiteit, anonimiteit en onduidelijke bestuursstructuren lijkt dit ecosysteem vatbaarder voor marktfalen dan traditionele financiële markten.
Iedereen kan crypto’s ontwikkelen en in de cryptomarkt stappen, met alle gevolgen van dien. Risico’s als diefstal, verlies door bedrog of handelen met voorkennis zijn niet ongewoon. Voor consumenten lijkt het vaak meer op het wilde westen, met de handelaren als ‘crypto-cowboys’.
We zien ongedekte crypto’s dus niet als betaalmiddel. Het zijn ook geen effecten, zoals aandelen in een bedrijf, of obligaties. Mensen die ongedekte crypto’s kopen, speculeren op een waardevermeerdering. Door de grote schommelingen in de waarde is die kans aanwezig. Maar er worden ook grote verliezen geleden. De handel in ongedekte crypto’s lijkt dus meer op gokken, en kent vergelijkbare risico’s:
Er is op dit moment nog weinig wetgeving die consumenten moet beschermen bij de aankoop van crypto’s. Er is wel nieuwe wetgeving op komst. Tot die tijd kunnen DNB en AFM alleen waarschuwen voor de risico’s. In de zomer van 2022 lanceerde het ministerie van Financiën een voorlichtingscampagne over crypto's voor jongeren: Slim in Crypto - SIC - Wijzer in geldzaken.
DNB en AFM (Autoriteit Financiële Markten) hebben verschillende rollen. DNB heeft vooral als taak de stabiliteit van ons financiële systeem te waarborgen. AFM beschermt direct de consumenten tegen onverantwoorde risico's. Voor crypto's is die bescherming nog niet voldoende op orde. In Europees verband zijn aanvullende regels gemaakt, maar die zijn nog niet in werking getreden.
De toegankelijkheid en anonimiteit maken crypto’s heel geschikt voor illegaal gebruik. Er zijn grote risico’s op het gebied van witwassen, belastingontduiking, privacy en consumentenbescherming.
DNB houdt op dit moment alleen toezicht op basis van de wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) en de sanctiewet (SW). Dit houdt in dat bedrijven die diensten aanbieden voor het wisselen tussen virtueel geld (crypto’s) en gewoon geld (fiduciair geld) en bedrijven die cryptobewaarportemonnees (wallets) aanbieden, zich bij ons moeten registreren. Voor verzekeraars en banken gelden ook regels voor consumentenbescherming en financiele stabiliteit, voor cryptodienstverleners zijn zulke regels er nog niet.
De toekomst van crypto’s is onzeker, maar ze zullen niet verdwijnen. Cryptomarkten veranderen, en de regulering gaat mee met die veranderingen, maar komt altijd later. DNB doet hier onderzoek naar en werkt nationaal en internationaal mee aan standaarden voor deze nieuwe markt, zodat deze aan dezelfde randvoorwaarden voldoet als de traditionele financiële markten.
De regelgeving voor crypto's moet beter antwoord geven op de risico's. De problemen zijn internationaal en moeten internationaal opgelost worden. Daarom is er Europese wetgeving op komst: de Market in Crypto-Asset Regulation (MiCAR).
De belangrijkste doelen van deze nieuwe regelgeving zijn:
De verwachting is dat MiCAR in 2024 van kracht wordt. Meer over MiCAR leest u hier.
Stablecoins zijn crypto’s waarvan de waarde is gekoppeld aan een andere waarde, bijvoorbeeld normale valuta of goud. Maar stablecoins zijn niet zo stabiel als de naam doet vermoeden. Ze zouden gedekt moeten zijn door de waarde die zij vertegenwoordigen. Hier wordt op dit moment alleen nog geen toezicht op gehouden. Het is dus maar de vraag of deze dekking er wel voldoende is. Stablecoins zijn bedoeld als stabielere crypto’s, die gebruikt kunnen worden als geld binnen cryptomarkten. Bijvoorbeeld om verschillende crypto’s mee te kopen of verkopen. Op dit moment worden ze nog niet gebruikt voor alledaagse betalingen, maar dit kan in de toekomst veranderen voor bijvoorbeeld internationale betalingen. Voorbeelden van stablecoins zijn Tether, USD coin en Binance USD.
De techniek achter crypto's is blockchain technologie. De waarde van een crypto staat vastgelegd als stukjes code die op meerdere computers worden vastgelegd. Dit ‘digitale grootboek’ staat bekend als Distributed Ledger Technology (DLT). Door DLT kan een netwerk van honderden computers over de hele wereld elke wijziging in de database controleren. Daardoor is het moeilijk om deze technologie te hacken. Met deze techniek kunnen gebruikers digitale transacties gezamenlijk bijhouden, zonder dat er bijvoorbeeld een centrale bank of notaris aan te pas komt. Hierop is ook het vertrouwen van crypto-gebruikers gebaseerd. DNB staat positief tegenover innovatie. Blockchain technologie is een innovatie die nuttig kan zijn.
Meer informatie
Daar gaat De Nederlandsche Bank (DNB) niet over. Wij geven geen advies. Wel hebben we in de afgelopen jaren herhaaldelijk gewaarschuwd voor de risico’s rondom crypto’s. De koersen van crypto’s kunnen sterk omhoog en omlaag schieten, crypto’s zijn kwetsbaar voor crimineel misbruik en er is geen consumentenbescherming. Op dit moment is ons toezicht op crypto’s alleen gericht op het tegengaan van witwassen en terrorismefinanciering.
DNB ziet de bitcoin en andere crypto’s niet als geld. Alleen een officiële valuta, zoals de euro, wordt gezien als geld. Omdat een bitcoin een sterk wisselende waarde heeft, is hij bovendien niet geschikt als ruilmiddel.
Ons toezicht is gericht op het voorkomen van witwassen en terrorismefinanciering. Het gaat er dus om dat er met crypto’s, waaronder bitcoin, geen verboden dingen worden gedaan, zoals witwassen van crimineel geld en het financieren van misdaad en terrorisme.
Het toezicht van DNB biedt geen bescherming aan beleggers of consumenten. De Europese Commissie werkt hier nu wel aan in een nieuw Europees wetsvoorstel. Dat heet de Verordening Markten in Cryptoactiva (MiCA). Dit wetsvoorstel moet onder andere consumenten en beleggers meer bescherming bieden. Maar zover is het op dit moment dus nog niet.
Alle geregistreerde aanbieders kunt u vinden in het Register aanbieders cryptodiensten.
Dat betekent mogelijk dat het bedrijf crypto’s illegaal aanbiedt. In Nederland moeten alle aanbieders van cryptodiensten zich registreren bij De Nederlandsche Bank. DNB houdt toezicht en kan eisen dat een illegaal bedrijf zijn diensten staakt. Kijk hier of uw cryptoaanbieder geregistreerd is: Register aanbieders cryptodiensten.
Nee, als klant bent u dan niet illegaal bezig. Het is niet verboden om crypto’s te kopen en aan te houden bij een aanbieder zonder registratie. Alleen voor bedrijven geldt het verbod om crypto’s aan te bieden zonder registratie bij DNB.
DNB kan handhavend optreden tegen de illegale dienstverlener. Denk aan het opleggen van een last onder dwangsom of een boete. Ook kan DNB aangifte doen bij het OM, dat vervolgens strafrechtelijk kan handhaven.
Dit is de verantwoordelijkheid van de aanbieder zelf. Er is geen centraal (overheids)orgaan dat toeziet op de belangen van de consument. DNB kan alleen eisen dat de aanbieder die stopt, voldoet aan de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme en de Sanctiewet 1977. Voor meer informatie over deze wetgeving klik hier.
De risico’s van investeren in crypto’s zijn volledig voor uw rekening. De waarde van crypto’s kan sterk op en neer gaan. Als de waarde daalt, kunt u geld kwijtraken. In het toezicht kijkt DNB alleen naar de naleving van de wetgeving door de geregistreerde aanbieders. Er is geen enkele consumentenbescherming.
Cryptoaanbieders moeten, net als bijvoorbeeld banken en verzekeraars, bepaalde gegevens vragen aan nieuwe klanten. Dit zijn ze wettelijk verplicht. Het gaat dan om gegevens zoals naam, geboortedatum, woonplaats en vestigingsadres. Met die gegevens kunnen ze controleren of de klant niet betrokken is bij bijvoorbeeld witwassen of het financieren van criminaliteit. Welke gegevens een aanbieder precies nodig heeft om een goede controle uit te oefenen, hangt af van de methodes die de aanbieder hierbij gebruikt. U kunt dat het beste bij uw aanbieder navragen.
Hoe staat het ervoor met de acceptatie van contant geld in winkels en bij andere diensten? DNB monitort jaarlijks de ontwikkeling. Een update.
Lees meerVoor een open economie en een handelsland als Nederland is een stabiele economische en monetaire unie van groot belang. Daarom moeten we de toegenomen economische verschillen tussen eurolanden tegengaan. Dat is in het welbegrepen eigenbelang van Nederland. Dat zei Klaas Knot op 13 februari...
Lees meerDNB-expert Esther van den Kommer was op maandag 30 januari te gast bij Met het oog op morgen, waar ze sprak over valse bankbiljetten.
Lees meer
Om de gebruiksvriendelijkheid van onze website te optimaliseren, maken wij gebruik van cookies.
Lees meer over de cookies die wij gebruiken en de gegevens die we daarmee verzamelen in onze cookie-policy.