De recente daling van de energieprijzen heeft de Nederlandse inflatie in juli doen dalen naar het Europees gemiddelde van 5,3%. De kerninflatie, het inflatiecijfer zonder energie en voedsel, ligt echter nog steeds hoger dan in het eurogebied. Een mogelijke verklaring hiervoor is de sterkere oververhitting van de Nederlandse economie.
© ANP
Zowel de Nederlandse inflatie als die van het eurogebied lagen in juli op 5,3%. Het gaat hier om de Europees geharmoniseerde prijsindex (HICP). Door dalende energieprijzen is de Nederlandse inflatie in 2023 fors lager dan eind 2022, toen de inflatie extreem hoog was. De grote schommelingen in de energie-inflatie hangen deels samen met de meetmethode van het CBS, die inmiddels is aangepast. Maar zonder de bijdrage van energie ligt de Nederlandse inflatie beduidend hoger dan in het eurogebied. In het tweede kwartaal van 2023 bedroeg het verschil in kerninflatie (inflatie zonder energie en voeding) bijvoorbeeld ruim 2 procentpunt (Figuur 1, zie ook dit recente artikel in ESB).
Recente verschillen in kerninflatie worden deels gedreven door tijdelijke factoren. Zo wordt de diensteninflatie in Nederland nog steeds beïnvloed doordat het collegegeld tijdens de pandemie gehalveerd werd, en in september vorig jaar weer naar het normale niveau ging. Daarnaast leidt de aanpassing in januari 2023 van de gewichten van goederen en diensten in het CBS-inflatiemandje, als gevolg van veranderde bestedingspatronen, tot een extra hoge inflatie in de zomermaanden. Zonder deze eenmalige factoren was het verschil in kerninflatie tussen Nederland en het eurogebied ongeveer 1%-punt kleiner geweest, meer dan gehalveerd dus.
Maar ook los van deze tijdelijke factoren ligt de Nederlandse kerninflatie hoger dan die van het eurogebied. Al met al zijn de prijzen van de goederen en diensten die meetellen voor de kerninflatie sinds het einde van de pandemie met 11% gestegen in Nederland, tegen 7% in het eurogebied. Met name vliegtickets en ook herenkleding zijn in Nederland snel duurder geworden. Ook in de jaren voor de pandemie was de Nederlandse kerninflatie relatief hoog.
De relatief hoge Nederlandse inflatie duidt op een sterkere oververhitting van de Nederlandse economie, die nog steeds boven potentieel opereert. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de zogenoemde positieve output gap. Deze maatstaf laat het verschil zien tussen de werkelijke productie in een economie en de potentiële productie, en biedt daarmee inzicht in de mate van oververhitting of onderbezetting van de economie. Figuur 3 laat zien dat de Nederlandse output gap, volgens het IMF, al geruime tijd positief is en ook hoger is dan die van het eurogebied. Een kanttekening hierbij is dat de output gap niet direct gemeten kan worden en dat deze schattingen met de nodige onzekerheid omgeven zijn. Ook de loongroei is in Nederland de afgelopen jaren hoger geweest dan in het eurogebied, wat een logisch gevolg is van de krappe arbeidsmarkt en de hogere inflatie, maar ook bijdraagt aan de hogere kerninflatie.
Ooit was het een gespreksonderwerp dat alleen de meest technisch onderlegde IT-ers kon interesseren: kunstmatige intelligentie (AI). Die tijd is inmiddels lang voorbij. AI was in 2023 het op twee na meest populaire woord in Nederland volgens het genootschap van taalliefhebbers Onze Taal.
Lees meer Financieel toezichthouders bereiden zich voor op AI-tijdperk
De hoge inflatie heeft een sterke invloed gehad op de recente loongroei. Over het algemeen werkt de stijging van de lonen echter niet volledig door naar de prijzen, wat aangeeft dat de kans op het ontstaan van een loon-prijsspiraal klein is. Dat blijkt uit een nieuwe Analyse van DNB.
Lees meer Nieuw onderzoek bevestigt kleine kans op loon-prijsspiraal
‘De inflatie is weer bijna onder controle, zonder dat we noemenswaardige schade aan de economie hebben toegebracht in de vorm van een echte recessie. Volledige werkgelegenheid is behouden.’ Dat zei Klaas Knot in een interview met Marijn Jongsma en Joost van Kuppeveld van Het Financieele Dagblad.
Lees meer Interview Klaas Knot in Het Financieele Dagblad
Nadat de ECB-balans door onder andere het kopen van staatsobligaties jarenlang flink is gegroeid, krimpt deze sinds anderhalf jaar weer. Dit heeft gevolgen voor de implementatie van het monetaire beleid.
Lees meer ECB past operationeel raamwerk aan nu balans krimpt
