Klimaatverandering en milieuaantasting leiden tot directe en indirecte schade. Ook financieel. Het raakt daarmee het werk van De Nederlandsche Bank (DNB). In ons toezicht kijken we dan ook naar klimaat- en milieurisico’s die de financiële gezondheid van instellingen kunnen bedreigen. DNB ziet erop toe dat ze daarop voorbereid zijn.
Voor DNB is duurzaamheid een strategische prioriteit. En nu is er in samenspraak met de sector een Gids verschenen met tientallen concrete voorbeelden van manieren waarop bijvoorbeeld verzekeraars en pensioenfondsen de risico’s in kaart kunnen brengen en beheersen, en waarin DNB heeft aangekondigd hoe het klimaat en milieu meeneemt in het toezicht. We bevragen Programmadirecteur Duurzaamheid Cindy van Oorschot en Sustainable Finance Officer Marloes van Schaik over nut en noodzaak van deze Gids.
‘Voorbereid zijn op risico’s is geen vrijwillige aangelegenheid. Financiële instellingen zijn wettelijk verplicht om risico’s die voor hen van belang zijn te beheersen, dus ook zogenoemde Environmental, Social en Governance (ESG)-risico's. Het is heel belangrijk dat de sector ermee aan de slag gaat want uitzettingen en beleggingen van financiële instellingen staan in toenemende mate bloot aan de directe fysieke risico’s van klimaatverandering en milieuaantasting en de risico’s van de transitie naar een klimaatneutrale samenleving. De aandachtspunten in deze Gids geven de instellingen handvatten. Ook geven we concrete voorbeelden hoe instellingen dit kunnen aanpakken. Er staan nu alleen nog voorbeelden voor klimaat- en milieurisico’s in. We hopen die later aan te vullen met onder meer voorbeelden van sociale risico’s. De Gids gebruiken we ook in ons toezicht.’
‘Twee jaar geleden concludeerden we dat banken, verzekeraars en pensioenfondsen onvoldoende rekening hielden met duurzaamheidsrisico’s. Uit een enquête onder 127 Nederlandse financiële instellingen bleek toen dat een meerderheid nog niet beschikte over een adequate inbedding van duurzaamheidsrisico’s in het risicobeheer en dat financiële instellingen het lastig vonden om duurzaamheidsrisico’s te meten en erover te rapporteren vanwege een beperkte beschikbaarheid van consistente en betrouwbare data, zie Financiële sector moet meer rekening houden met duurzaamheidsrisico’s (dnb.nl); en onze studie van afgelopen november Banken lopen risico door trage verduurzaming van bedrijven (dnb.nl)’.
‘In onze laatste onderzoeken zien we dat financiële instellingen een begin hebben gemaakt met het integreren van klimaat- en milieurisico’s in hun risicobeheersing, maar dat er nog het nodige moet gebeuren. Om de sector verder op weg te helpen, hebben we deze Gids uitgebracht. Voor banken was er al de Gids van de Europese Centrale Bank (ECB), voor de overige instellingen is er nu deze gids.’
‘De sector heeft een ontwikkeling doorgemaakt. In het begin was er vooral aandacht voor klimaatrisico’s, transitierisico’s door het meten van hun CO2-voetafdruk. Want een hogere CO2-voetafdruk betekent doorgaans dat je blootgesteld bent aan fossiele sectoren. En dit zijn de sectoren met de grootste kans op strenger klimaatbeleid. Dit is ook de focus van het Klimaatcommitment van de financiële sector. Maar wat je ziet, is dat de blik steeds meer verbreed wordt naar ook fysieke klimaatrisico’s en biodiversiteitsverlies. Zie bijvoorbeeld de biodiversiteitstop in Montréal afgelopen jaar, waar internationale afspraken zijn gemaakt over natuurbehoud. En meer recent zien we dat sociale risico’s, zoals mensenrechten, diversiteit en inclusie, steeds meer aandacht krijgen. Dit is een relatief nieuwe ontwikkeling en staat nog in de kinderschoenen.’
‘Klimaatverandering en milieuaantasting kunnen leiden tot financiële en niet-financiële risico’s. Denk bijvoorbeeld aan meer frequente extreme weersomstandigheden, waardoor kapitaalvernietiging kan optreden, of de onvoorziene schadelast die voor schadeverzekeraars kan toenemen. En biodiversiteitsverlies kan ecosysteemdiensten, zoals dierlijke bestuiving, bedreigen waar economische activiteiten van afhankelijk zijn. Als een instelling deze economische activiteiten financiert, loopt zij risico’s aangezien milieuaantasting het verdienvermogen van deze activiteiten kan treffen. In de Gids wordt ook het voorbeeld van een financiële instelling genoemd die een datacentrum heeft op een locatie met overstromingsgevaar. Nadat de instelling dat risico heeft vastgesteld, is besloten om een extra back-up te maken van de gegevens die daar zijn opgeslagen. Voor de langere termijn zijn ze op zoek naar een veiliger locatie.’
‘Daarbij kun je denken aan pensioenfondsen die in fossiele brandstoffen beleggen. Stel: de overheid voert een CO2- belasting in, dan is hier sprake van een financieel risico. Hierdoor kan namelijk de marktwaarde van bepaalde beleggingen dalen en zelfs tot zogeheten ‘stranded assets’ leiden. Dit zijn activa die hebben geleden onder onverwachte voortijdige afschrijving of afwaardering als gevolg van bijvoorbeeld nieuwe regelgeving op klimaat- en milieugebied.
Een ander voorbeeld: als beleggers investeren in projecten die bijvoorbeeld het milieu blijken aan te tasten, dan kan dat schadelijk zijn voor hun reputatie. Hetzelfde geldt voor instellingen die een duurzaam commitment ondertekenen maar zich er niet aan houden. Voor meer voorbeelden, zie de Gids.’
‘Iedereen kan lering trekken uit de Gids. We verwachten dat instellingen ermee aan de slag gaan en stappen gaan ondernemen. In april 2023 zullen we bij een selecte groep instellingen een uitvraag doen om te zien: hoe staat het nu met de beheersing van ESG-risico’s? Die inzichten willen we meenemen in onze toezichtaanpak. Ook levert dit hopelijk nieuwe praktijkvoorbeelden op. Die kunnen we dan weer opnemen als we de Gids updaten. Dat zal over ongeveer een jaar zijn. We integreren deze ESG-risico’s steeds verder in ons reguliere toezicht. Dat betekent dat deze risico’s straks onderdeel zijn van de risicobeoordeling. De Gids is niet bindend, maar het laat onverlet dat instellingen hun materiële ESG-risico’s nu al moeten beheersen.’
‘We verwachten vanaf 2024 ESG-risico’s mee te nemen in de jaarlijkse uitvragen die we uitvoeren bij financiële instellingen. Maar als er uit de uitvraag, toezichtgesprekken of on-site onderzoeken signalen komen dat klimaat- en milieurisico’s onvoldoende worden beheerst dan nemen we dat uiteraard nu al mee in de risicobeoordeling.’
‘Je ziet dat financiële instellingen zich steeds meer bewust zijn van het belang van duurzaamheid en hun rol daarin. Dat is goed nieuws. Want deze instellingen kunnen een bijdrage leveren aan de energietransitie en een meer klimaatneutrale economie door bijvoorbeeld duurzaam te investeren. Financiële instellingen hebben namelijk grote beleggingsportefeuilles ter waarde van soms miljarden euro’s. Je ziet ook dat financiële instellingen vrijwillig duurzaamheidscommitments of convenanten ondertekenen, zoals het Klimaatcommitment. Ze laten daarmee zien dat ze willen bijdragen aan de transitie. Het is daarbij wel belangrijk dat instellingen ook hun toezeggingen waarmaken. Want komen ze die niet na, kan dat reputatieschade of juridische risico’s opleveren. Om die reden besteden we hier in ons toezicht ook aandacht aan.’
‘Het is heel dynamisch inderdaad. De ontwikkelingen gaan snel. Wet- en regelgeving zijn in beweging waardoor bedrijven en instellingen steeds voor nieuwe afwegingen komen te staan. En ook de data en methoden waarmee je ESG-risico’s kan meten en beheersen, worden steeds beter. Ook deze ontwikkelingen zullen we meenemen in de geüpdate versie van de Gids.’
Zie voor meer informatie DNB publiceert aanpak voor toezicht op de beheersing van klimaat- en milieurisico’s’
Gids voor de beheersing van klimaat- en milieurisico’s
Het overgrote deel van de huiseigenaren kan een serieuze verduurzaming van de eigen woning financieren met spaargeld of een lening. Het gaat dan om een woningisolatie tot energielabel B en een warmtepomp.
Lees meer Bijna alle huiseigenaren kunnen verduurzaming eigen woning financieren met spaargeld of lening
Open een doorsnee jaarverslag en je leest er waarschijnlijk iets over klimaatverandering in. Geen wonder, want voor bedrijven en financiële instellingen kunnen een veranderend weerspatroon en de natuurrampen die daarmee samenhangen een reële bedreiging vormen.
Lees meer DNB geeft duurzaamheidsscorebord een klimaatbestendige update
Nederlandse banken lopen via hun leningen aan bedrijven risico op verliezen door kust- en rivieroverstromingen. Overstromingsmaatregelen zoals dijken en stormvloedkeringen mitigeren echter het grootste gedeelte van het risico, ook wanneer door klimaatverandering de overstromingsrisico's toenemen.
Lees meer Blootstelling banken aan overstromingsrisico’s via bedrijfsleningen beperkt
Kan jij je de laatste keer nog herinneren dat je niet meer bij de supermarkt kon pinnen vanwege een cyberaanval? Of die keer dat de app om vanaf je telefoon te bankieren was gehackt? Waarschijnlijk niet en dat ligt niet aan jouw geheugen.
Lees meer Een ‘hack à la carte’: DNB breidt cyberbeveiligingsproject uit
