Gezamenlijk werken aan een digitale euro voor iedereen

Datum: 25 september 2023
Spreker: Inge van Dijk
Locatie: Hotel Casa, Amsterdam

Hartelijk welkom bij het evenement "De Digitale Euro meets de Nederlandse Professional". Wat fijn om zo veel van jullie hier in Hotel Casa te mogen begroeten.  

Sommige aanwezigen zijn ook aanwezig geweest bij de vorige editie van dit evenement in januari. En in de tussentijd zaten we niet stil.  

We willen jullie vandaag graag meenemen in de meest recente ontwikkelingen rondom de digitale euro. En we willen deze middag ook luisteren, naar wat jullie belangrijk vinden in het ontwerp van een digitale euro, zodat wij dat weer mee kunnen nemen naar Frankfurt. 

We zijn hier in Hotel Casa en wat het waterpeil van de naastgelegen Ringvaart al doet vermoeden:  

De grond waarop we staan is een oude polder. Om precies te zijn de Watergraafsmeerpolder uit 1629: tot die tijd lag hier het Diemermeer.  

Een dergelijke ontwatering was een gigantische klus begin 17e eeuw, maar leverde ook veel op. Veel van de latere voedselvoorziening van Amsterdam was afkomstig uit deze polder. Deze vruchtbare grond was in zekere mate een vorm van publiek goed, die ontstond door samenwerking en gedeelde inspanningen. 

En het is diezelfde publiek-private samenwerking en inspanningen die uiteindelijk de digitale euro mogelijk zullen maken.  

Sinds de vorige keer dat we elkaar zagen, in januari, zijn er een paar cruciale stappen gezet.  

De belangrijkste hiervan is ongetwijfeld het wetsvoorstel van de Europese Commissie. Gelijktijdig met dit voorstel kwam de Commissie ook met een voorstel dat contant geld tot wettig betaalmiddel maakt. Dit voorstel laat zien dat de digitale euro náást contant geld zal gaan bestaan en het niet bedoeld is om contant geld te vervangen.  

In de onderzoeksfase heeft de ECB vier onderzoeken gepubliceerd over het ontwerp en de distributie van de digitale euro. Over een kleine maand zal de Governing Council (Raad van Bestuur) van de ECB besluiten of de voorbereidingsfase van de digitale euro wordt gestart. Dat is heel summier waar we nu staan in het proces.  

Evelien zal hier zo nog uitgebreider op ingaan. Ik wil graag nog even ingaan op de inhoud. Op de vraag ‘waarom ook alweer een digitale euro?’ en welke thema's onze extra aandacht hebben. 

Ik breng nog even bij u allen in herinnering dat op dit moment nog één op de vijf betalingen in Nederland betaald wordt met contant geld, de rest is digitaal. Contant geld is publiek geld, een vordering op de centrale bank.  

Om ervoor te zorgen dat consumenten de mogelijkheid hebben met publiek geld te betalen in een wereld die steeds digitaler wordt, doen centrale banken wereldwijd onderzoek naar CBDC’s, central bank digital currencies. 

De digitale euro, waar het Eurosysteem onderzoek naar doet, zorgt ervoor dat iedereen ook digitaal toegang krijgt tot een simpel, breed geaccepteerd, veilig en betrouwbaar publiek betaalmiddel.  

Als centrale bank is het onze taak te zorgen voor een veilig, efficiënt en voor iedereen toegankelijk betalingsverkeer. Een van de instrumenten die we daarvoor hebben is het contante geld. Maar door het dalende gebruik van cash in winkels verliest contant geld langzaam deze functie.  

Om onze taak toch in de toekomst te kunnen vervullen is de digitale euro een goede aanvulling op bestaande manieren van betalen. Dit betekent dus dat de digitale euro niet tot doel heeft commercieel digitaal geld te vervangen.  

Ik kan het niet genoeg benadrukken: in een tijdperk van digitalisering is het niet meer dan logisch dat we bij de centrale bank zorgen dat het huidige contante geld, voorzien wordt van een digitaal jasje, zodat we ‘future-proof’ zijn.  

De hoofdredactie van een grote nationale krant vatte het in juni jl. heel treffend samen: Eindelijk, een kwarteeuw na de introductie van de euro ligt er een juridische basis waarop Europa kan gaan bouwen aan een digitale versie van de euro. De muntunie verdient een veilige, digitale en inclusieve euro. 

De digitale euro zal er ook aan bijdragen dat de Europese betaalmarkt uniformer wordt en we in Europa onze afhankelijkheid van het buitenland en grote techbedrijven verminderen.  

Zo draagt de digitale euro bij aan de open strategische autonomie van de EU. Huidige digitale online betaalopties zijn niet te gebruiken in de hele eurozone, met de digitale euro zou dit wel kunnen. Uiteraard zijn er mooie private initiatieven, zoals EPI en SPAA die we een warm hart toedragen, maar ook bij succes van dit soort private initiatieven blijft het van belang om publiek geld beschikbaar te houden voor iedereen in Nederland. 

Er zijn drie onderwerpen waar wij als DNB ons vooral hard voor maken bij het ontwerp en die wil ik hier benadrukken.  

Ten eerste privacy. Bij het ontwerp van de digitale euro blijft de privacy van burgers gewaarborgd. We bereiken dit door private banken het klantcontact te laten verzorgen en de ECB geen toegang te geven tot gegevens die herleidbaar zijn naar individuen.  

De centrale bank handelt onafhankelijk van de overheid en heeft geen commercieel belang bij het verkrijgen van inzicht in of controle over individuele betalingen. Privacy is cruciaal voor de digitale euro en voor DNB. Vanmiddag is er de mogelijkheid hierover een break-outsessie bij te wonen.  

Ten tweede zal de digitale euro ook offline betalingen met telefoon of pinpas mogelijk maken. Dit betekent dat de digitale euro ook kan dienen als back-up van bestaande betaalsystemen – die overigens gelukkig meestal uitstekend werken. Daar zit een belangrijke eerste meerwaarde voor Nederland en dat is ook een gedragen Europees standpunt. Technisch kan er gelukkig veel in deze tijd. 

Het derde belangrijke onderwerp waar we ons als DNB voor zullen inzetten is om te komen tot een deugdelijk kostenmodel voor de digitale euro. Nederland heeft een van de meest efficiëntste betalingssystemen in Europa en de Nederlandse consument (en winkelier) zijn gewend geraakt aan lage kosten.  

Hoe we dit waarborgen bij de digitale euro, en tegelijkertijd de distribuerende partijen een gepaste vergoeding voor hun kosten kunnen gunnen, is een van de belangrijkste open vragen.  

Het wetsvoorstel van de Europese Commissie, waar ik eerder al naar refereerde, heeft op dit vlak nog een aantal open eindjes. Die zorgen zijn ook geuit in ons Maatschappelijk Overleg Betalen en die nemen we uiterst serieus. 

Samenvattend: De digitale euro is een ontwikkeling die de Europese betalingsmarkt zal verrijken en het publiek een veilige, toegankelijke en betrouwbare digitale betaalmethode zal bieden. Naast contant geld en bestaande private digitale betaalopties.  

Het zal bijdragen aan een uniforme betaalmarkt in Europa en de strategische autonomie van de EU versterken. Belangrijker nog, het zal de privacy van burgers beschermen in een steeds digitalere wereld. Maar alleen als we kunnen komen tot een deugdelijk kostenmodel voor alle partijen.  

We staan aan het begin van een belangrijk nieuw hoofdstuk in de evolutie van geld en betalingen, en we hopen dat jullie allemaal actief deelnemen aan dit proces. 

Zoals gezegd, zijn we hier vandaag samen om wensen en ideeën uit te wisselen. Want laten we samenwerken, naar goede Nederlandse traditie, om de toekomst van betalingen in Europa te vormen en te verbeteren.  

We willen in nauw contact blijven met de Nederlandse betaalsector om te kijken hoe we de digitale euro optimaal kunnen inrichten en tot een succes kunnen maken. Samenwerking en overleg zijn de sleutels tot ons gezamenlijke succes.  

Dus laten we de Nederlandse poldermentaliteit omarmen en in de geest van de Watergraafsmeerpolder waar we vandaag zijn, gezamenlijk werken aan een succesvolle digitale euro voor iedereen. 

Ik wens u een informatieve bijeenkomst toe met hopelijk veel ruimte voor verbinding en perspectief.