Voor het derde kwartaal op rij rapporteert een toenemend aantal banken een daling in de vraag naar hypotheekleningen. Dat blijkt uit de meest recente editie van de Bank Lending Survey (BLS), een driemaandelijkse enquête onder een aantal belangrijke Nederlandse banken. Vooral de stijgende rente en de verwachtingen op de huizenmarkt, waaronder prijsontwikkelingen, worden door steeds meer banken aangedragen als de belangrijkste factoren voor de afnemende vraag.
© ANP
De gemiddelde rente op nieuwe hypotheekleningen door banken is sinds februari 2022 (toen nog 1,67%) meer dan verdubbeld. Verder is de afvlakking van de jaar-op-jaar groei in huizenprijzen sinds 2022 omgeslagen in een daling in het eerste kwartaal van 2023. Een toenemend aantal banken geeft aan dat deze rente- en huizenmarktontwikkeling bijdragen aan de daling in de vraag naar nieuwe hypotheekleningen over de afgelopen drie maanden.
Bij De Nederlandsche Bank stellen we onafhankelijk statistieken op over de Nederlandse financiële sector en economie. Dit artikel is gebaseerd op die cijfers. Meer informatie over onze statistieken en alle dashboards vind je op de Statistiek homepage.
Het is voor het eerst sinds 2013 dat huizenmarktontwikkelingen voor meerdere BLS-surveyrondes op rij een neerwaartse invloed lijken te hebben op de vraag naar woninghypotheken. Mogelijk stellen potentiële huizenkopers hun aankoop uit in afwachting van een verdere daling van de prijzen en een stabilisatie van de hypotheekrente.
Vooruitkijkend naar het tweede kwartaal van 2023 geven banken aan geen aanzienlijke veranderingen in de vraag naar hypotheekleningen te verwachten.
De BLS is een kwartaalenquête waarin een aantal in Nederland gevestigde banken terugblikt op kredietontwikkelingen in het afgelopen kwartaal en vooruitkijkt naar het komende kwartaal. De deelnemende banken, bestaande uit de grootbanken en enkele gespecialiseerde banken, zijn samen goed voor ruim 80% van de financiële activa van de binnenlandse bancaire sector. De antwoorden van banken weerspiegelen alleen de richting en niet de exacte mate van deze ontwikkelingen en verwachtingen.
Vraagontwikkelingen zijn uitgedrukt in een netto percentage dat het verschil weergeeft tussen het percentage banken dat een toenemende vraag en het percentage banken dat een afnemende vraag aangeeft. Veranderingen in acceptatiecriteria zijn uitgedrukt in een netto percentage dat het verschil weergeeft tussen het percentage banken dat acceptatiecriteria aanscherpt en het percentage banken dat de criteria versoepelt. Voor meer informatie, zie de toelichting in de tabel Ontwikkeling acceptatiecriteria en vraag bancaire kredietverlening bij in Nederland gevestigde MFI's. De peildatum van de meest recente BLS-enquête is 1 april 2023.
Bij de verstrekking van hypotheken spelen ook de acceptatiecriteria van banken een rol. Dat zijn interne richtlijnen die banken hanteren, bijvoorbeeld de voorwaarden waar huishoudens aan moeten voldoen om een hypotheek te kunnen krijgen.
Uit de BLS-resultaten blijkt dat iets meer banken dan in het voorgaande kwartaal nu aangeven de acceptatiecriteria te hebben aangescherpt. Belangrijkste redenen zijn de algemene economische vooruitzichten en de kredietwaardigheid van huishoudens die een hypotheek aanvragen.
Minder vaak genoemd worden in het laatste kwartaal juist de vooruitzichten op de huizenmarkt. Vooruitkijkend naar het tweede kwartaal van 2023 geven banken aan niet te verwachten dat de acceptatiecriteria aanzienlijk worden aangescherpt of versoepeld.
Nederlandse hypotheekfondsen ontvingen over de eerste drie kwartalen van 2024 € 2 miljard aan nieuwe inleg van institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen en verzekeraars, blijkt uit cijfers van DNB.
Lees meer Interesse beleggers in Nederlandse hypotheekfondsen neemt verder af
DNB heeft de bancaire systeemrelevantiebuffers geëvalueerd en handhaaft de huidige buffers. Als gevolg hiervan blijven de Other Systemically Important Institutions (O-SII) buffers van toepassing voor ING (2%), Rabobank (1,75%), ABN AMRO Bank (1,25%), BNG (0,25%) en de Volksbank (0,25%).
Lees meer DNB handhaaft systeemrelevantiebuffers voor banken
Met de Digital Operational Resilience Act (DORA) wordt van instellingen in de financiële sector verwacht dat ze digitaal weerbaar zijn en hun ICT-risicomanagement op orde hebben. Dit stelt specifieke eisen aan de kennis en ervaring van de personen die het beleid van deze instellingen bepalen.
Lees meer ICT-risicomanagement onder DORA onderdeel van personentoetsingen
In 2025 stelt DNB twee jaarlijkse rapportages al beschikbaar per februari.
Lees meer Vragenlijsten SBA-NFR én IRAP 2025 eerder beschikbaar
