Resultaten MOB-vergadering 28 november 2023

In het MOB van 28 november is, onder andere, gesproken over:

• de ontwikkelingen op het vlak van contant geld,
• het programma van de banken om de toegankelijkheid van betaaldiensten te verbeteren,
• het aanpakken van de ongewenste gevolgen van de-risking op de toegang van betaaldiensten,
• de uitkomsten van de zelfevaluatie, en
• de bekostiging van het Nederlandse betalingsverkeer.

Veel beweging op het vlak van contant geld

Het MOB heeft, net als in haar laatste vergaderingen, besproken in hoeverre de betrokken partijen de afspraken uit het Convenant Contant Geld naleven. Sinds afgelopen zomer is voldaan aan vrijwel alle Convenantnormen voor wat betreft de aantallen automaten en de spreiding daarvan. De beschikbaarheidsnormen voor Geldmaat-automaten voor het opnemen en los afstorten van bankbiljetten worden echter niet gehaald. De beperkte beschikbaarheid van deze diensten in de afgelopen maanden is in de landelijke media niet onopgemerkt gebleven. De oorzaak ligt bij het optreden van storingen bij specifieke automaatonderdelen, die bij sommige automaten tot langdurige onbeschikbaarheid hebben geleid. Geldmaat heeft met een tijdelijke oplossing ervoor gezorgd dat deze automaten toch weer kunnen werken. Locaties waar weinig of geen automaten in de omgeving aanwezig zijn, hebben hierbij voorrang gekregen. Begin volgend jaar moeten de problemen volledig verholpen zijn.

Ook heeft het MOB de resultaten van de deze zomer uitgevoerde “Bereikbaarheidsmonitor Ondernemers en Geldautomaten 2023”. Daaruit blijkt dat de waardering van ondernemers voor zakelijke betaaldiensten een wisselend beeld laat zien. Zo is het rapportcijfer dat ondernemers voor de bereikbaarheid van betaaldiensten geven verder gedaald naar een 5,2 (in 2022: 5,5). Dat voor gebruiksvriendelijkheid van betaaldiensten bleef op peil met een 6,6 (in 2022: 6,5). De waardering voor de diensten van de waardevervoerders is weer op orde en noteert een 7,4 (in 2022: 5,0).

Naar aanleiding van deze resultaten roept het MOB Geldmaat op om beter aan verwachtingsmanagement te doen richting klanten als een bepaalde geldautomaat tijdelijk niet beschikbaar is. Daarnaast laat het MOB een nadere analyse uitvoeren naar de precieze oorzaken van de lage waardering van ondernemers. Het MOB verwacht dat dit mede het gevolg is van de beschikbaarheidsproblemen, maar mogelijk ook vanwege het afnemend aantal bankkantoren en automaten, de ongewenste effecten van de-risking en de stijgende tarieven voor betaaldiensten. Ook laat het MOB onderzoek doen naar mogelijke kwetsbaarheden in de contant geld-keten, zoals het mogelijk ontbreken van buffers qua aantal automaten en het aanbod van waardevervoer.

Ten slotte is het MOB geïnformeerd over de vorderingen van het ophanden zijnde Nederlandse wetvoorstel over chartale dienstverlening, alsmede de Europese verordening voor contant geld als wettig betaalmiddel. Het Nederlandse wetsvoorstel heeft tot doel dat de banken blijven zorgen voor goede basisvoorzieningen voor contant geld en dat het opnemen en afstorten van geld betaalbaar blijft voor consumenten en winkeliers. Het ministerie van Financiën werkt er naar toe dat deze wet – die ook uit een besluit zal bestaan – begin 2026 inwerking treedt. Voor die tijd worden het wetsvoorstel en besluit, als gebruikelijk, ter publieke consultatie voorgelegd. Voor wat betreft het voorstel voor een Europese verordening voor contant geld als wettig betaalmiddel wordt de definitieve wettekst in de aankomende triloog-onderhandelingen met de Raad, het Europees Parlement en de Commissie bepaald.

Het programma “Toegankelijk Bankieren” van de banken is goed uit de startblokken vertrokken

Het voor iedereen toegankelijk houden van het betalingsverkeer is een prioriteit van het MOB. Een jaar geleden riep het MOB de banken op om meer prioriteit te geven aan het verbeteren van de toegankelijkheid van betaaldiensten. Dit naar aanleiding van DNB-onderzoek waaruit bleek dat ruim 1 op de 6 volwassen Nederlanders – 2,6 miljoen mensen – bank- en betaaldiensten niet geheel zelfstandig uitvoert. De banken hebben gehoor gegeven aan de oproep van het MOB en hebben in het programma ‘Toegankelijk Bankieren’ gezamenlijk – en waar mogelijk samen met maatschappelijke organisaties en bibliotheken – verschillende initiatieven ontplooid. Dit met als doel om hun bank- en betaaldiensten beter toegankelijk te maken voor mensen in kwetsbare posities.

Het MOB heeft waardering voor de gezamenlijke inspanningen van de banken en de andere betrokken organisaties. Er zijn veel activiteiten gaande om bank- en betaaldiensten zoveel mogelijk toegankelijk te houden voor iedereen. Tegelijkertijd stimuleert het MOB de banken om ook individueel – los van het gezamenlijk programma – verbeteringen in de toegankelijkheid te realiseren. Het MOB vindt dat de combinatie van individuele en gezamenlijke activiteiten noodzakelijk is om de benodigde verbeteringen voor elkaar te krijgen en treedt daarover in overleg met de afzonderlijke banken. Er zijn door het MOB tijdens haar vorige vergadering in juni heldere afspraken gemaakt over de na te streven ambitieniveaus voor de toegankelijkheid van het betalingsverkeer. Een eerste tussenmeting die moet laten zien in hoeverre deze doelen gehaald worden, wordt medio 2024 uitgevoerd. De resultaten worden in de volgende najaarsvergadering (november 2024) besproken.

In 2024 moeten ondernemers de positieve effecten van de aanpak van de ongewenste gevolgen van de-risking gaan merken

Een jaar geleden riep het MOB de banken en sectoren op om nauwer samen te werken om tot oplossingen te komen om de ongewenste maatschappelijke gevolgen van ‘de-risking’ op de toegang tot betaaldiensten het hoofd te bieden. Het MOB heeft, net als in haar vorige vergadering, de voortgang besproken om tot een gerichtere, meer risico-gebaseerde anti-witwasaanpak te komen. Het MOB is geïnformeerd over de recente publicatie van een aantal nieuwe NVB Standaarden voor risico-gebaseerd klantonderzoek. Die bieden banken heldere uitgangspunten om hun rol als poortwachter proportioneel en met focus op de echte risico’s uit te voeren.

Het MOB realiseert zich dat de banken tijd nodig hebben om deze standaarden in hun beleid door te voeren en door hun medewerkers toe te laten passen. Desalniettemin verwacht het MOB dat de positieve effecten voor zakelijke betaaldienstgebruikers het komende half jaar zichtbaar worden. Ook in 2024 houdt het MOB onverminderd de vinger aan de pols of de gewenste verbeteringen daadwerkelijk zichtbaar worden.

Het MOB volgt de aanbevelingen naar aanleiding van de zelfevaluatie op

Het MOB heeft de afgelopen maanden een zelfevaluatie uitgevoerd. Daaruit blijkt dat het MOB in grote lijnen tevreden over het eigen functioneren is. Wel komen er een aantal verbeteringsmogelijkheden naar voren. Zo is er een breed gedeelde wens om meer gelegenheid en tijd te krijgen voor een meer toekomstgerichte gedachtewisseling over maatschappelijke beleidsvraagstukken in het betalingsverkeer, naast de huidige en vooral reactieve focus op “het hier en nu”. Ook zijn  er verbeteringen mogelijk in de werkgroep- en taskforcestructuur van het MOB. Het MOB wil de gedane aanbevelingen naar aanleiding van de zelfevaluatieresultaten het komend half jaar doorvoeren. In de komende voorjaarsvergadering in mei 2024 wordt de voortgang daarvan besproken.

Winstgevendheid betalingsverkeer in Nederland afgelopen jaren verbeterd

Het MOB is geïnformeerd over de op dezelfde dag als de MOB-vergadering gepubliceerde DNB-studie “Banken in beweging - Kansen en uitdagingen in tijden van hogere rente, digitalisering en verduurzaming”. Die laat onder andere zien dat de winstgevendheid van het betalingsverkeer in Nederland de afgelopen jaren verbeterd is. In tegenstelling tot de afgelopen jaren, zullen de meeste Nederlandse grootbanken waarschijnlijk dit jaar betaaldiensten winstgevend kunnen aanbieden. Het MOB gaf eerder aan het belangrijk te vinden dat de banken in Nederland ook in de toekomst voldoende kunnen blijven investeren in een veilig, robuust, efficiënt en toegankelijk betalingsverkeer.

Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met de woordvoerder van DNB, dhr. Tobias Oudejans (06 524 96 961).