Van duppie tot tikkie

Leestijd: 5 minuten

Het is 2012. We staan bij een kassa in een willekeurige supermarkt in Nederland. Natuurlijk: er hangt een pinautomaat. Maar de meeste klanten betalen met bankbiljetten en munten voor hun boodschappen. 59% van de betalingen aan de kassa in Nederland worden dit jaar met cash afgerekend. De meeste Nederlanders hebben een portemonnee op zak. En geld overmaken doen we nog geregeld met een acceptgiro – zo een van papier inderdaad.

Fast forward naar 2022. Hoe anders is ons betaalgedrag nu. Inmiddels rekenen we nog maar 20% van de betalingen contant af. Van de digitale betalingen gebeurde eind 2021 ongeveer een derde contactloos — met pinpas óf smartphone. Veel Nederlanders hebben niet eens meer contant geld meer op zak. Je banksaldo checken of geld overboeken doen veel mensen op hun smartphone. En papieren bankafschriften ontvangen de meesten van ons allang niet meer.

Kortom, ons betalingsverkeer digitaliseert in rap tempo. En het einde is nog niet in zicht, vertelt Melanie Lohuis, beleidsmedewerker bij De Nederlandsche Bank (DNB). “Betalen door het scannen van een QR-code is sterk in opkomst. Collectanten en zelfs straatartiesten kun je steeds vaker op die manier betalen. Een ontwikkeling waar we op iets langere termijn wat van gaan merken, is het internet of things. Daarbij maken apparaten die verbonden zijn met internet zelf beslissingen. Je koelkast kan dan bijvoorbeeld zelf producten bestellen en betalen die bijna op zijn.”

Wat de drijvende krachten achter die digitalisering zijn? Natuurlijk de banken en andere bedrijven die nieuwe innovatieve betaaldiensten ontwikkelen om in te spelen op voorkeuren van consumenten, vertelt Melanie. “Maar sommige innovaties, zoals instant payments, worden afgedwongen door nieuwe regelgeving.” De opkomst van contactloos betalen kreeg een enorme boost door de coronacrisis.

Die digitalisering heeft veel voordelen. Ria: “Het belangrijkste is dat betalen veel makkelijker is geworden. Neem betalen met je smartphone via Apple Pay of Google Pay. Dat gaat met een vingerafdruk of gezichtsherkenning. Je hoeft niet eens meer een pincode in te toetsen. Een ander voordeel is dat het voor winkeliers veiliger is als ze minder cash in huis hebben.”

Daarnaast is het belangrijk dat er een plan b ligt voor het geval pinbetalingen even niet mogelijk zijn, vertelt Melanie. “Vroeger was contant geld die terugvaloptie. Maar wat als straks niemand meer contant geld op zak heeft? Dan moeten er elektronische alternatieven zijn. Bijvoorbeeld offline pinnen of betalen via een QR-code. De financiële sector gaat hier de komende jaren mee aan de slag en als DNB houden we in de gaten of dat goed gaat.”

Niet iedereen kan overweg met een smartphone

Een tweede aandachtspunt: er zijn nog genoeg mensen die het lastig vinden om digitaal te betalen. Denk aan sommige ouderen of laaggeletterden. Voor hen is het lastig dat je in sommige winkels niet meer contant kunt betalen, maar ook dat het aantal bankkantoren en pinautomaten afneemt. Melanie: “Deze groepen geven het betalingsverkeer een veel lager cijfer dan de gemiddelde consument. En dat cijfer is de afgelopen jaren gedaald. Dit heeft er vermoedelijk mee te maken dat zij niet zo gemakkelijk mee kunnen met die digitalisering.”

“Deze trend moeten we keren, dat rapportcijfer moet omhoog”, zegt Ria. Banken, andere betaalpartijen en DNB gaan afspraken maken die ervoor moeten zorgen dat contant geld goed beschikbaar blijft zolang groepen Nederlanders daarvan afhankelijk zijn. Daarnaast waren banken al bezig om bijvoorbeeld servicepunten in bibliotheken in te richten waar een medewerker je helpt met je bankzaken.