Onderstaande grafieken tonen de ontwikkeling van de omvang en verdeling van de woninghypotheken op de balans van financiële instellingen in Nederland.
Halverwege 2023 hadden Nederlandse huishoudens samen ruim € 803 miljard aan hypotheekschuld bij Nederlandse financiële instellingen (grafiek 1). Dat is 23% meer dan tien jaar geleden. Relatief ten opzichte van het bbp (grafiek 2) nam de hypotheekschuld bij Nederlandse financiële instellingen af van 100% begin 2012 tot 80% halverwege 2023. DNB verzamelt geen gegevens over woninghypotheken van Nederlandse huishoudens bij buitenlandse hypotheekaanbieders.
Banken zijn de grootste spelers op de hypotheekmarkt met een totaal uitstaand bedrag van ruim € 555 miljard halverwege 2023, oftewel 69% van het totaal.
De bancaire hypothecaire kredietverlening nam vanaf de jaren negentig tot de kredietcrisis sterk toe. Naast de sterke inkomensgroei droegen ook enkele structurele factoren bij aan de toename van de kredietverlening in deze periode, zoals:
Afgezien van de coronaperiode is de groei van de bancaire hypothecaire kredietverlening sinds de kredietcrisis gering. Dit komt onder meer doordat de belastingaftrek op aflossingsvrije hypotheken voor nieuwe afsluiters is beperkt en doordat aflossen in het algemeen populairder is onder huishoudens.
Een andere reden voor de beperkte groei van de bancaire hypothecaire kredietverlening, is dat institutionele beleggers (pensioenfondsen, verzekeraars en beleggingsinstellingen) sinds enkele jaren marktaandeel winnen. Terwijl de groei van de Nederlandse hypotheekschuld de afgelopen decennia grotendeels via banken verliep, komt de groei sinds 2014 voornamelijk door institutionele beleggers. Halverwege 2023 hadden institutionele beleggers voor ruim € 160 miljard aan hypotheken op de balans staan (16% van het bbp) en zijn daarmee na de banken de grootste hypotheekverstrekkers.
Bij de overige financiële instellingen (OFI's), die voor het grootste deel bestaan uit financieringsmaatschappijen en securitisatievehikels, is daarentegen sprake van een dalende tendens. De daling heeft te maken met enerzijds het feit dat banken woninghypotheken minder vaak securitiseren en anderzijds met strengere boekhoudregels, waardoor banken gesecuritiseerde woninghypotheken steeds vaker op hun eigen balans moeten laten staan (waardoor ze niet bij de OFI’s worden meegerekend). Ook de hogere investeringen in woninghypotheken door institutionele beleggers droegen daar enigszins aan bij omdat zij minder hypotheken securitiseren. Halverwege 2023 stond daardoor nog ruim € 87 miljard aan woninghypotheken op de balans van de OFI's, een afname van bijna 53% ten opzichte van het bedrag begin 2012.
Bij securitisaties worden leningen aan huishoudens en bedrijven gebundeld en als obligaties herverpakt via speciaal daarvoor opgerichte ondernemingen. In Nederland gaat het daarbij overwegend om woninghypotheken. Daarmee kunnen de oorspronkelijke kredietverstrekkers zoals banken middelen vrijspelen om bijvoorbeeld nieuwe leningen te verstrekken.
DNB stelt ieder jaar vast hoe ze invulling geeft aan de wettelijke eis ten aanzien van het aanleveren van de RSR (Regular Supervisory Report) en een proportionele toepassing daarvan. Boekjaar 2023 geldt als een zogenaamd tussenjaar; de meeste verzekeraars hoeven geen volledige RSR aan te leveren.
Lees meer
Sinds juli 2018 hebben DNB en de AFM externe vertrouwenspersonen als ook een externe voorzitter hoorcommissie in bezwaar tegen besluiten over toetsingen aangesteld.
Lees meer
President Klaas Knot gaf op 21 september een interview aan het NPO-radio1-programma Geld of je Leven. Met presentator Hans van der Steeg sprak hij onder meer over het minimumloon, loonstijgingen, het rentebeleid van de ECB en over de huidige spaarrentes. Het interview is hier terug te luisteren.
Lees meer
Binnenkort zal DNB de facturen voor de kosten van toezicht, resolutie en het depositogarantiestelsel (DGS) versturen. De tarieven zijn gestegen ten opzichte van 2022.
Lees meerDe ontwikkeling van de omvang en verdeling van de woninghypotheken op de balans van financiële instellingen in Nederland.
Bekijk het dashboard over Omvang en verdeling hypotheekmarktDe gemiddelde rente bij nieuw afgesloten hypotheken via banken is de afgelopen jaren gedaald. Dit wordt deels verklaard door het beleid van de ECB.
Bekijk het dashboard over Hypotheekrentes bankenDe ontwikkelingen in de vraag naar woninghypotheken op basis van een enquête gehouden onder Nederlandse banken.
Bekijk het dashboard over Vraag en aanbod van hypotheken (Bank Lending Survey)
