Het model Snip f 100 (1977)
Een nieuw veiliger f 100-biljet was eind jaren zeventig noodzakelijk omdat het oude f100-biljet De Ruyter niet was opgewassen tegen ontwikkelingen in vervalsingstechnieken. Met Ootje Oxenaar als ontwerper lanceerde DNB de natuurserie.
Huisje-boompje-beestje
Uit onderzoek bleek dat de traditionele portretten van nationale helden, zoals De Ruyter, amper bijdroegen aan de herkenbaarheid van een biljet. Hoe herkenbaarder het biljet, des te beter mensen echtheidskenmerken onthouden. De gedachte was dat huisje-boompje-beestje-afbeeldingen DNB zouden helpen om biljetten herkenbaarder te maken in binnen- en buitenland.
De Snip (beestje) trapte af in 1981, gevolgd door de f 50 Zonnebloem (boompje) in 1982 en in de f 250 Vuurtoren (huisje) in 1986. De driedelige serie bleek zeer succesvol: de Snip, Zonnebloem en Vuurtoren worden wereldwijd gewaardeerd voor hun herkenbaarheid, benoembaarheid, veiligheid en schoonheid.
Gemekker van de hemelgeit
Niet iedereen was gelijk enthousiast. De NRC schreef bij de aankondiging van de nieuwe Snip: “En dat terwijl we met vreemde vogels op de bankbiljetten toch al heel wat gewend waren.” Meerdere culturele organisaties protesteerden, museumdirecteuren deden hun beklag. DNB zou zich laten leiden door tijdelijke maatschappelijke opvattingen over natuurbescherming. Het portret van het staatshoofd of historische persoonlijkheden moest terugkomen, zoals de eerdere Erflaters-serie met De Ruyter, Frans Hals, Spinoza, Sweelink en Vondel. Oxenaar kon weinig met deze kritiek. Hij vroeg zich af of de betrokken heren niets beter te doen hadden:
“Ik zie een bankbiljet als een heel gewoon gebruiksvoorwerp en de keuze van een snip als afbeelding is daarom tamelijk willekeurig. Je moet zo’n bankbiljet vergelijken met een girobetaalkaart, waar je ook niet direct het staatshoofd of belangrijke historische figuren op gaat afbeelden”
Ondanks de protesten bleek DNB bestand tegen dit gemekker: het was niet aan de Bank om Nederlandse cultuurgeschiedenis uit te dragen. Ironisch gezien kan de Snip ook mekkeren. Dit geluid maken de veren van de vogel in duikvlucht. Vanwege dit gemekker staat hij ook wel bekend als de hemelgeit. Dat was nog eens een naam geweest voor een biljet!
Voer voor bankologen
Diervriendelijkheid hoeft niet per se samen te gaan met een natuurserie als bankbiljetten thema. In het DNB personeelsblad De Florijn was een rubriek voer voor bankologen, waar DNB’ers recepten met elkaar konden uitdelen. In de editie van april 1981, het eerste nummer na de bekenmaking van het biljet, stonden maar liefst drie recepten om Snip te bereiden. Dat kon blijkbaar op z’n Frans, Duits en Italiaans. Nederlandse recepten kon de inzender niet vinden en dat verbaasde de DNB’er niet: “De enkeling die hier snip eet, zal het wel klaarmaken als boerenkool, vermoed ik.”
Een Snip op papier, is een waardevol dier
Toch had de Snip impact op diervriendelijkheid: dankzij het biljet begonnen velen in Nederland er schande van te spreken dat de vogel nog niet beschermd was. “De staatsbank als propagandist van de natuurbescherming”, aldus het AD in 1981. Bedoelt of niet, aandacht voor de snip was nodig: sinds de jaren zeventig daalt de soort in aantal. Tegenwoordig is de snip een beschermde diersoort en staat op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels als 'bedreigd'.
Het f 100-biljet circuleerde van 16 maart 1981 tot 1 januari 2002. Het is ondertekend door DNB-president Zijlstra. Tot 1 januari 2032 kan dit biljet nog ingewisseld worden bij DNB.
