Het model Steenuil f 100 (1992)

Herkenbaarheid: plaatjes versus echtheidskenmerken

Hoe beter de herkenning, des te veiliger het geld is. Ook begin jaren negentig stond veiligheid hoog op de agenda van DNB. Scanners en printers werden alsmaar beter en betaalbaarder, vervalsing lag op de loer. Uit onderzoek naar de f 100 Snip bleek dat het publiek de naam ‘snip’ en de afbeelding van de vogel goed kende. Het biljet was dus goed herkenbaar, maar was het daarmee ook veiliger?
Niet helemaal. Mensen kijken bij betalingen niet lang naar biljetten en zijn daarom meestal niet in staat meer dan vier kenmerken te onthouden. Een herkenbaar kenmerk zoals een plaatje van een vogel betekent daarom één echtheidskenmerk minder om te onthouden. Een abstract biljet zonder plaatjes zou kopieerders en valsemunters op achterstand zetten. Zo bleek in de Volkskrant (25-09-1993) “maar weer dat geld maken vooral psychologie bedrijven is”.

Het mooiste biljet ter wereld?

DNB hoopte dat mensen het nieuwe f 100-biljet zouden waarderen.  Het idee was: hoe mooier mensen het biljet vinden, des te beter kennen ze de echtheidskenmerken. Dit monitorde DNB trouwens ook. Zo steeg de mooi- score van het eerste biljet van Drupsteen – de f 25 – van 67% in 1991 naar 69% in 1993.
Volgens Duisenberg was de Steenuil “het mooiste biljet ter wereld” (Nederlands dagblad, 07-09-1993). Overigens deelde niet iedereen de mening van de President, zo schreef Ban van Horn in het Parool (06-07-1994): “Drupsteen degradeerde in veler ogen onze bankbiljetten tot het soort waardepapier dat men in bananenrepublieken op een rolletje in de borstzak van het morsige overhemd pleegt te dragen.”

Zonsverduisteringen en omgekeerde micellen

Dat het biljet veiliger was dan de Snip kon niemand ontkennen. Kwaadwillenden met een goede scanner vielen snel door de mand. Als je de Steenuil scant, verandert de goudkleurige zon, rechtsonder op de voorzijde, namelijk in een zwarte zon.

De trippelende veldmuis en de geruisloze steenuil

Maar waar is de Steenuil eigenlijk op het biljet? Die zit verwerkt in het watermerk (afbeelding hieronder). Vandaar houdt hij zijn prooi in de gaten: de veldmuis. Dit kleine knaagdier treffen we in het doorzichtregister. Deze naturalistische echtheidskenmerken staan ook vereeuwigd in een gedicht – tevens echtheidskenmerk – van C. Budding uit 1968.

“Wie anders dan hij houdt zo huis onder alles wat trippelt en glipt door de nacht: geruisloos aanwiekend op donszachte vleugels, met klauwen als klappende dolken.”

Het f 100-biljet Steenuil circuleerde van 7 september 1993 tot 1 januari 2002. Het is ondertekend door Duisenberg. Tot 1 januari 2032 kan dit biljet nog ingewisseld worden bij DNB.